پژوهشهاي زبان شناختي در زبان عربي بدون شك بخش بزرگي از تحقيقات زبان شناختي جهان است، با وجود اين سهمي كه به تحقيقات زبان شناسي در زبان عربي اختصاص يافته و نظراتي كه عالمان دستوري آن عرضه داشته اند، بسيار اندك و كم رنگ بوده است. شايد دليل عمده اش اين باشد كه عالمان علوم عربي در ارائه و نيز تفهيم نظرات خود چندان موفق نبوده اند و شايد دليل آن اطلاع رساني نادرست پژوهشگران و زبان شناسان عرب نسبت به ارائه دستاوردها، منابع و پژوهشهاي خود باشد.

دانشمندان مسلمان عرب و غير عرب در حوزه ي زبان شناسي عربي تلاشهايي براي علمي كردن اين مباحث در قرون دوم تا چهارم هجري انجام داده اند كه مبناي تمامي تحقيقات قرون بعد جهان اسلام بوده است. اين تلاشها به ويژه در دوران تمدن اسلامي شكوفايي گسترده يي داشته اما متأسفانه به دلايل تاريخي اقدامات دوران بعد به نتيجه نرسيد و دانشمندان بعدي راه پيشينيان را در اين حوزه نپيمودند.

از آنجا كه كتاب حاضر پژوهش هاي مرتبط با زبان شناسي عربي را دنبال مي كند. در بخش هايي از آن اشاره خواهد شد كه علماي قديم اسلام پديده هايي را در زبان شناسي به روش علمي بررسي كرده اند كه در غرب نيز با شيوه هايي نزديك به آنها چنين بررسي هايي صورت گرفته است كه امروزه به عنوان نظريه هاي جديد در زبان به شمار مي روند، در حالي كه قرن ها پيش زبان شناسان قديمي اسلام در ارائه آنها پيشگام بوده اند. در كتاب حاضر، مؤلف در صدد است تا ديدگاه ها و نظريه هاي زبان شناختي در دو رويكرد قديم و جديد را معرفي كند تا از يك سو ديدگاهها و نظرات زبان شناختي علماي پيشين مسلمان را با بررسي متون و آثار موجود آنها استخراج كند و از سوي ديگر آنها را در حوزه هاي نظريات زبان شناسي نوين بررسي كند.

به باور مؤلف با بكارگيري نظريه هاي زبان شناسي نوين در سطوح مختلف به تحقيق و پژوهش در متون عربي مي توان پرداخت و از بطن آنها نظريه هاي متفاوتي را باز شناخت كه در دوره هاي پيشين رشد كرده اند و بر غناي دستاوردهاي اين زبان افزود.

كتاب « دستور نويسي و زبان شناسي عربي» در 512 صفحه و به قيمت 49500 ريال در اختيار اساتيد، پژوهشگران و تمامي علاقه مندان قرار دارد.

پيشگفتار....................................................................................................................... 1

مقدمه و كليات...................................................................................................................... 5

بخش اول............................................................................................................................. 25

آواشناسي........................................................................................................................... 25

فصل اول: كلياتي درباره ي آواشناسي....................................................................................... 27

فصل دوم: پيشينه ي مطالعات آواشناختي زبان عربي................................................................... 33

فصل سوم: اندامهاي گفتار...................................................................................................... 51

فصل چهارم: بررسي واكه ها در زبان عربي................................................................................. 61

فصل پنجم: بررسي همخوانها در زبان عربي............................................................................... 83

فصل ششم: بررسي تطبيقي توصيف اصوات عربي از ديدگاه سيبويه.............................................. 98

بخش دوم............................................................................................................................ 137

نحو..................................................................................................................................... 137

فصل اول: تاريخچه مطالعات سنتي نحو در زبان عربي................................................................... 139

فصل دوم: اصول نحو عربي....................................................................................................... 163

فصل سوم: مكاتب نحوي بصره و كوفه........................................................................................ 179

فصل چهارم: كاركرد اعراب در زبان عربي و نظريه عامل و معمول نحوي.............................................. 197

فصل پنجم: انديشه اصلاح و تجديد در نحو عربي.......................................................................... 213

فصل ششم: زبان شناسي توصيفي (ساختگرا) و زبان شناسي گشتاري........................................ 227

فصل هفتم: روش توصيفي در نحو عربي.................................................................................... 257

فصل هشتم: روش گشتاري در نحو عربي.................................................................................. 275

بخش سوم......................................................................................................................... 331

فصل اول: مباحث و مفاهيم عمده در معني شناسي.................................................................... 333

فصل دوم: تاريخچه مطالعات معني شناسي............................................................................... 347

فصل سوم: ماهيت دلالت در پژوهش هاي سنتي زبان عربي و تلاش هاي معناشناختي قدما.............. 365

فصل چهارم: ماهيت دلالت در پژوهش هاي معني شناسي نوين و نظريه هاي جديد........................... 403

فصل پنجم: انواع روابط معنايي................................................................................................. 429

فصل ششم: تغيير و تحول معني.............................................................................................. 459

واژه نامه اصطلاحات زبان شناسي............................................................................................ 467