اهميت علم اصلاح نباتات و نقش آن در افزايش عملكرد محصولات زراعي بر هيچكس پوشيده نيست. براي افزايش عملكرد محصولات زراعي از طريق واريته هاي پرمحصول، بايد سطح علمي محققين را افزايش داد. يكي از راههاي فائق آمدن بر اين هدف انتشار مطالب علمي در زمينه اصلاح نباتات و علوم وابسته به آن مي باشد تا محققين با استفاده از اصول و قواعد علمي به دستور رزي ژنتيكي گياهان بپردازند.
كتاب حاضر در 21 فصل به مباحثي از جمله اهداف اصلاح نباتات، توليد مثل در گياهان، مبدأ و تكامل گياهان، ژنتيك كمي، فراواني ژني و ژنوتيپي، وراثت پذيري، هتروزيس، اصلاح گياهان دگر بارور، اصلاح به روش جهش، اصلاح براي مقاومت به آفات و بيماري ها و مهندسي ژنتيك و بيوتكنولوژي و تنوع زيستي كشاورزي مي پردازد.ژ
كتاب «اصول اصلاح نباتات» در 376 صفحه و به قيمت 30 هزار ريال در اختيار دانشجويان قرار دارد.
فصل 1 – تعريف و تاريخچه اصلاح نباتات................................................................ 11
تعريف.................................................................................................................. 11
تاريخچه اصلاح نباتات.............................................................................................. 12
عوامل موثر در انتخاب استراتژي اصلاحي.................................................................... 14
فصل 2- اهداف اصلاح نباتات................................................................................ 20
افزايش عملكرد...................................................................................................... 20
توسعه حوزه كشت................................................................................................ 21
ماشيني كردن برداشت........................................................................................... 22
مقاومت به امراض و آفات......................................................................................... 22
بهبود كيفيت محصول.............................................................................................. 23
توليد نباتات جديد................................................................................................... 24
علوم وابسته به اصلاح نبات..................................................................................... 24
فصل 3- توليد مثل در گياهان................................................................................ 26
انواع توليد مثل...................................................................................................... 27
انواع گلها............................................................................................................. 28
گرده افشاني و باروي (لقاح)..................................................................................... 30
خودگرده افشاني و دگرگرده افشاني.......................................................................... 36
استفاده از خود ناسازگاري در اصلاح نباتات................................................................. 43
نرعقيمي............................................................................................................. 45
استفاده از مواد شيميايي آپوميكسي در اصلاح نباتات.................................................. 50
آپوميكسي........................................................................................................... 51
موارد استعمال آپوميكسي در اصلاح نباتات................................................................. 52
فصل 4- مبدأ و تكامل گياهان............................................................................... 55
خاستگاه احتمالي گياهان....................................................................................... 56
هدف از مطالعه خاستگاه و مراكز تنوع گياهي.............................................................. 57
هدف از مطالعه تكامل گياهان................................................................................... 59
فرسايش ژنتيكي در گياهان..................................................................................... 65
مراكز بين المللي نگهداري منابع ژنتيكي.................................................................... 69
فصل 5 – ژنتيك كمي.......................................................................................... 71
چرا بعضي صفات داراي فنوتيپ پيوسته هستند........................................................... 72
نمونه و جمعيت..................................................................................................... 74
توزيع................................................................................................................... 75
ميانگين............................................................................................................... 75
واريانس و انحراف معيار............................................................................................ 77
همبستگي........................................................................................................... 80
رگرسيون.............................................................................................................. 83
تجزيه واريانس....................................................................................................... 85
فصل 6 – فراواني ژني و ژنوتيپي......................................................................... 86
فراوانيهاي ژني...................................................................................................... 86
فصل 7- وراثت پذيري.......................................................................................... 96
اثرات متقابل بين آلل ها.......................................................................................... 96
تعيين تعداد ژنهاي كنترل كننده صفات كمي................................................................. 99
توارث كمي........................................................................................................... 100
فرضيه چندژني براي توارث كمي............................................................................... 102
نحوه محاسبه وراثت پذيري...................................................................................... 105
برآورد ميانگين نسلها و اجزاي واريانس ژنتيكي............................................................. 109
فصل8 – اصلاح گياهان خودبارور با استفاده از معرفي........................................... 115
و گزينش بدون دورگ گيري....................................................................................... 115
وارد كردن مواد گياهي خارجي.................................................................................. 116
گزينش بدون دورگ گيري.......................................................................................... 119
روش گزينش لينه هاي خالص................................................................................... 125
فصل 9 – اصلاح گياهان خودباور با استفاده از........................................................ 128
روشهاي گزينش بعد از دورگ گيري............................................................................ 128
روش شجره اي...................................................................................................... 134
روش بالك يا مخلوط................................................................................................ 138
روش بالك تك بذري يا مخلوط تك بذري (وراثت تك بذري)................................................ 142
روش گزينش لينه هاي حاصل از f2 و.......................................................................... 144
روش دابل هاپلوئيدي.............................................................................................. 146
تلاقيهاي چند گانه.................................................................................................. 148
توليد واريته هاي هيبريد.......................................................................................... 149
تلاقي برگشتي..................................................................................................... 149
آسيب پذيري ژنتيكي.............................................................................................. 156
فصل10 – هتروزيس............................................................................................ 160
خويش آميزي يا اينبريدينگ...................................................................................... 167
تاپ كراس............................................................................................................. 169
پلي كراس............................................................................................................ 170
تلاقي داي آلل....................................................................................................... 171
فصل 12 توليد بذر هيبريد در گياهان دگربارور......................................................... 173
تكنيك توليد بذر هيبريد............................................................................................ 174
روشهاي اصلاحي بهره برداري از هتروزيس.................................................................. 175
انواع هيبريد.......................................................................................................... 175
فصل 13 اصلاح گياهان دگر بارور........................................................................... 185
ساختار ژنتيكي گياهان دگر بارور............................................................................... 185
موارد كاربرد انتخاب توده اي...................................................................................... 188
تكنيكهاي انتخاب دوره اي........................................................................................ 192
مراحل انتخاب دوره اي............................................................................................. 194
انواع انتخاب دوره اي............................................................................................... 195
فصل 14 – اصلاح به روش جهش......................................................................... 204
انواع جهش........................................................................................................... 205
منشأ موتاسيون (جهش)........................................................................................ 206
عوامل به وجود آورنده جهش..................................................................................... 206
روش كاربرد عوامل جهش زا..................................................................................... 210
زمان و نحوه كاشت بذوري كه تحت تأثير موتاژن قرار گرفته اند.......................................... 211
اصلاح گياهان با استفاده از جهش............................................................................. 212
نامگذاري نسلهاي موتاسيون................................................................................... 213
اندازه جمعيت M1 و................................................................................................ 214
جمعيت M2 و نسلهاي بعدي.................................................................................... 214
نمونه هايي از كارهاي اصلاحي انجام شده توسط جهش............................................... 215
فصل 15 – اصلاح به روش تغيير در كروموزوم ....................................................... 216
تعريف.................................................................................................................. 216
يوپلوئيدي............................................................................................................. 217
پلي پلوئيدها........................................................................................................ 222
اثرات پلي پلوئيدي................................................................................................. 225
آنيوپلوئيدي........................................................................................................... 226
راههاي استفاده از يوپلوئيدها و آنيوپلوئيدها................................................................ 230
فصل 16 – كشت بافت و سلول گياهي و كاربرد آن............................................... 239
در اصلاح نباتات...................................................................................................... 239
كشت بافت و سلول گياهي..................................................................................... 240
تكثير كلون............................................................................................................ 243
تكثير گياهان عاري از ويروس و بيماريهاي ديگر.............................................................. 244
حفاظت و تبادل بين المللي ژرم پلاسم...................................................................... 245
كشت جنين.......................................................................................................... 246
كشت تخمك......................................................................................................... 247
گرده افشاني و باروري در محيط غذايي مصنوعي (در درون لوله آزمايش)........................... 247
كشت بساك و توليد گياهان هاپلوئيد......................................................................... 248
تغييرات ژنتيكي حاصل از كشت بافت......................................................................... 252
دورگ گيري سلولهاي سوماتيكي.............................................................................. 255
فصل 17- اصلاح براي مقاومت به آفات و بيماريها................................................... 257
تعريف و تاريخچه.................................................................................................... 257
زوال مقاومت......................................................................................................... 259
اصلاح كنندگان نبات بر عليه طبيعت........................................................................... 259
تقسيم بندي مقاومت............................................................................................. 260
ژنتيك اثر متقابل ميزبان – پاتوژن............................................................................... 263
اصلاح براي مقاومت به بيماري.................................................................................. 264
جدا سازي مقاومت................................................................................................ 264
استفاده از ژنهاي مقاوم.......................................................................................... 266
اصلاح براي آفات .................................................................................................... 267
روش جداسازي..................................................................................................... 268
روش جداسازي..................................................................................................... 268
روش اصلاح........................................................................................................... 269
فصل 18- مهندسي ژنتيك................................................................................... 270
مهندسي ژنتيك..................................................................................................... 271
استحاله در يوكاريوتها............................................................................................. 277
استخراج ژن.......................................................................................................... 280
كاربرد مهندسي ژنتيك در گياهان زراعي..................................................................... 281
تكنيكهاي انتقال ژن (DNA) به سلولهاي گياهي........................................................... 282
روشهاي انتقال ژن................................................................................................. 282
استفاده از ويروسها به عنوان ناقل............................................................................. 286
انتقال DNA به طور مستقيم يا بدون استفاده از ناقل..................................................... 288
وضعيت و بيان ژنهاي منتقل شده ............................................................................. 296
ژنهاي مورد علاقه براي انتقال................................................................................... 297
فصل 19 واكنش زنجيره اي پليمراز (pcr) و.......................................................... 301
روش انجام PCR و.................................................................................................. 302
فصل 20 نشانگرهاي مولكولي و گزينش به كمك نشانگر....................................... 307
نشانگرهاي مورفولوژيكي........................................................................................ 308
نشانگرهاي مولكولي.............................................................................................. 308
تكنيكهاي مبتني بر PCR و....................................................................................... 315
PCR وهدفمند و تعيين توالي.................................................................................... 323
گزينش به كمك نشانگر يا MAS و.............................................................................. 324
فصل 21 بيوتكنولوژي و تنوع زيستي كشاورزي..................................................... 329
نقش بيوتكنولوژي در آينده كشاورزي ايران................................................................... 332
جنبه هاي ايمني و اخلاقي توليدات بيوتكنولوژي.......................................................... 335
اصطلاحات ......................................................................................................... 338
سوالهاي چهار گزينه اي...................................................................................... 350
منابع.................................................................................................................. 375
دسته بندی موضوعی | موضوع فرعی |
كشاورزي و منابع طبیعی |
کشاورزی
|