هیدروپلیتیک: ابعاد ژئوپلیتیکی منابع آب
نویسنده:
دکتر هادي مدبري لیفشاگرد، میلاد تشکري، نگین درزي
مترجم:
سال نشر:
۱۴۰۳
صفحه:
۱۶۸
نوبت چاپ:
۱

 منابع آبی که از مرزهاي ملی عبور می‌کنند، مستعد تبدیل شدن به مسائل اختلافی بین دولت‌هاي ساحلی هستند. زمانی که رودخانه‌ها، دریاچه‌ها یا سفره‌هاي زیرزمینی اصلی در آن سوي مرزها مشترك هستند، رقابت بر سر تخصیص و استفاده از آب اغلب روابط دیپلماتیک را تیره می‌کند و گه‌گاه به درگیري‌هاي آشکار تبدیل می‌شود. در این کتاب  به بررسی درگیريهاي بین المللی آب با تحلیل علل پیچیده تاریخی و پیامدهاي ژئوپلیتیکی آنها می‌پردازیم.

فهرست مطالب

پیشگفتار۳

تقدیم به۴

فصل اول: کمبود آب و در گیري۵

کمبود آب به عنوان پیشرو درگیري۱۵

کمبود آب فیزیکی۱۵

کمبود آب اقتصادي۱۷

کمبود آب سیاسی۱۸

تأثیرات بر کشاورزي و معیشت روستایی۱۹

دسترسی نابرابر شهري۲۰

تضاد هیدروسیاسی۲۰

اعتراضات و ناآرامی۲۱

درگیري خشونت آمیز۲۱

دارفور، سودان۲۲

جنگ داخلی سوریه۲۳

درگیري آب رودخانه بین ایالتی هند۲۴

حوضه دریاچه چاد۲۵

تعارضات بین المللی آب۲۶

اختلاف رودخانه ایندوس بین هند و پاکستان۲۶

زمینه۲۶

تشدید اختلاف۲۷

فشارهاي نوظهور۲۷

اختلاف مصر و اتیوپی بر سر آب هاي نیل۲۸

زمینه۲۸

تشدید۲۹

اختلاف عراق و ترکیه بر سر دجله و فرات۲۹

زمینه ۲۹

تشدید۲۹

مناقشه آبی اسرائیل و فلسطین ۳۰

زمینه۳۰

تشدید۳۰

ملاحظات فنی پیچیده۳۱

نیازها و اولویت هاي ملی متفاوت۳۲

محدودیت‌هاي سیاسی داخلی۳۲

معضلات امنیتی و خطرات تعارض۳۳

نوآوري در دیپلماسی آب۳۳

مطالعه موردي: درگیري رودخانه نیل۳۴

وابستگی عمیق مصر۳۴

قراردادهاي دوران استعمار۳۵

سد بزرگ رنسانس اتیوپی۳۵

مسائل کلیدي مورد بحث در مناقشه مصر و اتیوپی۳۶

تخصیص آب۳۶

توسعه انرژي۳۶

آب و حاکمیت ملی۳۷

معضل امنیتی و تنش‌هاي ژئوپلیتیک۳۸

نقش دیپلماسی و مذاکره۳۸

موفقیت ها۳۸

چالش‌هاي باقی مانده۳۹

بینش براي حل تعارض۳۹

تلاش‌هاي دیپلماتیک براي جلوگیري از درگیري‌هاي مرتبط با آب۴۰

اعتماد سازي۴۰

اصول و چارچوب‌ها۴۰

همکاري عملکردي۴۱

موسسات چند لایه۴۱

داوري مستقل۴۲

معاهدات تخصیص آب۴۲

عدم تقارن قدرت۴۳

محدودیت‌هاي سیاسی داخلی۴۳

موضوع پیوندها۴۳

معضلات امنیتی۴۴

نهادهاي منطقه‌اي ضعیف۴۴

کسري داده ها۴۴

چالش‌هاي نظارت۴۵

بازیگران غیر دولتی ۴۵

فصل دوم: قرارداده‌اي آب فرامر زي۴۷

نقش میانجیگري بین المللی در تسهیل قراردادهاي آب فرامرزي۴۷

معاهده آب ایندوس۴۷

کمیته مکونگ۴۸

ابتکار حوضه نیل۴۹

توافقنامه آب اسرائیل و اردن۵۰

بحران دریاي آرال۵۱

توافق هند و بنگلادش گنگ۵۳

سد رنسانس اتیوپی بزرگ نیل (در انتظار)۵۳

بینش ها۵۴

آب به عنوان ابزاري براي دیپلماسی۵۴

هند - بنگلادش ۵۵

اردن- اسرائیل۵۵

آفریقاي جنوبی - لسوتو۵۵

آمریکا- مکزیک۵۶

قزاقستان - چین۵۶

استرالیا - تیمور لست۵۶

همکاري مکونگ- لانکانگ۵۷

تحلیل و بررسی۵۷

چالش ها در اجراي موافقت نامه ها۵۸

نظارت و انطباق ۵۸

سیاست داخلی، حکمرانی و ظرفیت۵۹

مدیریت تطبیقی۶۰

عدم تقارن قدرت منطقه اي۶۱

بازیگران خارجی و تامین مالی۶۲

فصل سوم: دینامیک آب و نیر و ۶۵

امنیت آب و حاکمیت ملی۶۵

مزیت بالادست۶۶

ادعاي حقوقی۶۶

کنترل حقوقی داخلی۶۷

ملی شدن و زیرساخت۶۷

نظامی سازي و امنیت۶۸

هیدرو- هژمونی و نفوذ منطقه‌اي۶۹

منابع هیدرو- هژمونی۶۹

استفاده از مکان و مقیاس۷۰

عدم تقارن و تضاد۷۱

راه هاي رو به جلو۷۲

سلاح آب به عنوان یک ابزار ژئوپلیتیکی۷۲

اهرم بالادستی۷۳

باج خواهی در نیروي برق آبی۷۴

کنترل نقطه خفگی۷۴

احاطه و انزوا۷۵

خطرات سیل۷۶

پیامدهاي زیست محیطی منابع آبی مشترك۷۷

استخراج بیش از حد۷۷

آلودگی۷۸

اثرات زیرساختی۷۹

راه پیش رو۸۰

فصل چهارم: آینده هیدروپلیتیک۸۱

انطباق با تأثیرات آب و هوایی در آب‌هاي مشترك۸۱

افزایش تنوع هیدرولوژیکی۸۱

افزایش خطرات خشکسالی۸۲

افزایش سیل۸۳

تطبیق چارچوب‌هاي قانونی۸۳

بهبود پیش بینی و نظارت۸۴

برنامه ریزي و پروژه‌هاي سازگاري مشترك۸۵

تجمیع منابع مالی۸۵

مشوق همکاري۸۶

مهار فناوري و نوآوري براي همکاري۸۶

مانیتورینگ ماهواره‌اي و سنجش از راه دور۸۷

به اشتراك گذاري داده مبتنی بر ابر۸۷

کاربردهاي هوش مصنوعی و بلاك چین۸۸

سیستم‌هاي تخصیص نوآورانه۸۹

انرژي پاك جایگزین۸۹

شکاف‌هاي ظرفیت فناوري۹۰

ادغام آب‌هاي مشترك در ژئواکونومیک گسترده تر۹۰

پیوند آب – غذا - انرژي۹۱

دیپلماسی کشاورزي آبی۹۱

امنیت انرژي آبی۹۲

هیدرو دیپلماسی چین۹۳

آشتی دادن حاکمیت و حکومت فرامرزي۹۴

تأثیرات حاکمیت ملی۹۴

اصول اشتراك در حاکمیت۹۵

مکانیسم‌هاي نهادي۹۶

تابعیت و مشارکت ذینفعان۹۶

دیپلماسی چندجانبه۹۷

فصل پنجم: ژئوپلیتیک آب وام نیت منطقه‌اي در آسیاي مرکزي۹۹

ژئوپلیتیک آب و اهمیت آب به عنوان منبع کمیاب۹۹

کمبود آب در آسیاي مرکزي: چشم انداز ژئوپلیتیک و امنیت جهانی۱۰۰

تأثیر وابستگی آبی بر روابط کشورهاي بالادست و پایین دست۱۰۱

نقش رودخانه سیر دریا در توزیع آب و امنیت در منطقه آسیاي مرکزی۱۰۲

رودخانه ایلی: جریان مهمی در آسیاي مرکزي۱۰۴

فصل ششم: تجارت جها نی و ژئوپ لیتیک آب: تأ ثیرات و روابط بین المللی۱۰۷

تأثیرات تجارت بر منابع آبی و حاکمیت تجاري چندجانبه۱۰۷

آب: بین جنگ و صلح در روابط بین المللی۱۰۸

فصل هفتم: آب، اقتصاد، وام نیت منطقه‌اي: تأثیرات و تحولات در جهان معاصر۱۰۹

مسائل مرتبط با آب: تأثیرات اقتصادي و زیست محیطی۱۰۹

آب، اقلیم و مناقشات منطقه‌اي: تأثیرات و راه حل ها۱۱۰

مناقشه ي آبی گنگ: تأثیر بر بنگلادش و هند۱۱۱

تیپایموخ: چشم اندازها و تأثیرات احتمالی بر بنگلادش۱۱۲

تشدید تنش‌هاي آبی در منطقه: نگرانی‌هاي آینده۱۱۳

فصل هشتم: تغییرات آب و هوایی وام نیت جهانی: ژئوپلیتیک، انرژي، و حقوق بشر ۱۱۵

چالش‌هاي جهانی تغییرات آب و هوایی و نقش نها‌دهاي حقوق بشر و زیست محیطی ۱۱۵

تغییرات اقلیمی و امنیت بین المللی۱۱۶

فصل نهم: آب و ژئوپ لیتیک منطقه‌ي آسیاي مرکزي: حقوق، منابع، و همکاريه‌اي

منطقه‌اي۱۱۹

روابط بین المللی و مسائل آب در منطقه‌ي آسیاي مرکزي۱۱۹

حقوق آب در آسیاي مرکزي: چالش‌ها و مسائل۱۲۱

وضعیت حقوقی منابع آب در آسیاي مرکزي۱۲۲

ژئوپلیتیک تاسیسات برق آبی در منابع آب فرامرزي: چالش‌ها و موازنه‌هاي منطقه‌اي۱۲۳

رقابت براي نفوذ در آسیاي مرکزي: ژئوپلیتیک منابع آبی۱۲۴

نقش افغانستان در زمینه منابع آبی منطقه۱۲۵

افزایش نیاز به آب در دهه‌هاي اخیر: تأثیر جمعیت جهانی روي منابع آب۱۲۶

تغییرات آب و هوایی و تاثیرات آن بر منابع آب در آسیاي مرکزي۱۲۷

همکاري هاي منطقه اي در مدیریت منابع آب ۱۲۷

فصل دهم: ژئوپلیتیک و مدیریت منابع آ بی در مناطق مختلف جهان۱۲۹

رابطه بین سیاست امنیت و منابع آبی: استراتژي هیدروپلیتیک ترکیه۱۲۹

ارتباط بین سیاست امنیت و منابع آبی: تأثیر چشمگیر در منطقه۱۳۰

تنش‌هاي آبی و ژئوپلیتیک در خاورمیانه: چالش‌ها و فرصت‌ها۱۳۰

رقابت براي منابع آب در منطقه دجله و فرات۱۳۲

ژئوپلیتیک آب و هیدروپلیتیک ترکیه در خاورمیانه۱۳۳

همکاري بین المللی براي مدیریت پایدار منابع آب۱۳۴

تلاش‌هاي جهانی براي امنیت آب و توسعه پایدار۱۳۵

چالش‌ها و تنش‌هاي حوزه‌هاي رودخانه‌اي فرامرزي در جنوب آسیا ۱۳۵

کمبود منابع آب در آسیاي مرکزي: چالشی براي توسعه منطقه‌اي۱۳۷

چالش‌هاي آبی در خاورمیانه: بحران آب و تغییرات آب و هوا۱۳۹

آب و بحران‌هاي اقتصادي و امنیتی در شاخ آفریقا۱۴۰

در مدیریت منابع آب و تقویت همکاري منطقه‌اي۱۴۱ RBOS نقش

و نقش آن در حفاظت از حوضه مکونگ۱۴۱ MRC معرفی موسسه

براي توسعه حوضه نیل۱۴۲ NBI الهام گیري از استراتژي

براي مدیریت منابع آبی حوضه سنگال۱۴۳ OMVS تشکیل اتحادیه منطقه‌اي

رابطه پیوندي بین آب، غذا و انرژي در حوضه‌هاي رودخانه‌اي۱۴۴

فصل یازدهم: ژئوپلیتیک آب و هیدروپلیتیک در مناطق فرامرزي۱۴۷

تحلیل ژئوپلیتیک سدها و زیرساخت‌هاي آبی در مناطق فرامرزي۱۴۷

دانش و منطق هیدروپلیتیکی۱۴۹

فصل دوازدهم: مدیریت منابع آ بی در رودخانه‌هاي مشترك: تحلیل تعارض و همکاري ۱۵۵

تعارض و همکاري در مدیریت رودخانه‌هاي مشترك: تحلیلی از خطرات و فرصت‌ها ۱۵۵

تغییر گفتگوهاي منابع آبی در چرخه زمانی: از تئوري جنگ‌هاي آب به تمرکز بر همکاري۱۵۶

نقش معاهده‌ها و سازمان‌هاي حوضه در تاب آوري نهادي در مدیریت منابع آب۱۵۷

تأثیر عوامل داخلی و خارجی بر تعارض منابع آبی مشترك۱۵۸

فصل سیزدهم: اقتصاد سیاسی و تغییرات آب و اقلیمی در ساحه جهانی۱۶۱

اقتصاد سیاسی پس از آب و چالش‌هاي جهانی۱۶۱

تفکیک مصارف آب: راهکارهاي اقتصادي و سیاسی۱۶۲

آثار افزایش خسارات اقلیمی بر واکنش‌هاي اقتصادي و سیاسی۱۶۳

مراجع۱۶۵

 

فهرست شکل

دسته بندی موضوعی موضوع فرعی
فنی و مهندسی مهندسي مكانيك
محیط زیست

تمامی حقوق این سایت برای سازمان ترویج مطالعه و نشر جهاد دانشگاهی محفوظ است. نقل مطالب با ذکر منبع بلامانع است.
Copyright ©۲۰۲۵ Iranian Students Booking Agency. All rights reserved