نارسایی زودرس تخمدان، بیماری است که اگرچه شیوع بالایی ندارد ولی عوارض زیادی را در آینده برای افراد مبتلا ایجاد خواهد کرد و  بیماران بیشتری را نسبت به گذشته برای بررسی دلایل و درمان به خصوص درمان ناباروری روانه مراکز درمانی کرده است.
این بیماری در اکثرجنبه‌های زندگی افراد تأثیر زیادی دارد؛ علاوه بر مشکلاتی که در سلامت فرد (عوارض قلبی، استخوانی، روانی، شناختی و حافظه...) ایجاد می‌کند، مشکلات خانوادگی و تصمیم‌گیری برای نوع ادامه‌ی زندگی
(فرزندخواندگی، حاملگی با تخمک اهدایی یا بی‌فرزندی) از جمله مهم‌ترین مسائلی است که بیماران با آن روبه‌رو هستند.
با توجه به اینکه اثرات این بیماری روی سلامت زنان، سال‌ها پس از بروز آن مشاهده می‌شود، سبب شده که بسیاری از متولیان سلامت جامعه، آن را نادیده بگیرند؛ در حالی که سال‌ها بعد، این گروه از زنان که بخش قابل توجهی از جامعه‌ی زنان را تشکیل می‌دهند، دچار مشکلات متعددی خواهند شد.
مراجعه‌ی زود هنگام بیشتر این بیماران، ابتدا به‌دلیل ناباروری است؛ در حالی که ناباروری یکی از مشکلات پیش‌روی این افراد است و این وظیفه‌ی متولیان سلامت است که به این بیماران و خانواده‌های آنها آگاهی لازم را دهند تا در کنار درمان ناباروری، به درمان سایر علائم و عوارض این بیماری برای داشتن یک زندگی سالم در آینده بپردازند، آن را جدی بگیرند و با آموزش به خانواده‌های آنها، این زنان را از حمایت آنان برخوردار کنند. برای رسیدن به این مقصود، کمک همکاران در رشته‌های مختلف پزشکی وآگاهی جامعه لازم است تا بتوان مشکلات سلامت جسمی - روحی و روانی این بیماران را بر طرف کرد.
از آنجا که علم پزشکی با شتاب روزافزون در حال پیشرفت است، لازم است که جدیدترین اقدامات تشخیصی و به‌خصوص درمانی در این بیماری بیان شود. در مطلب پیش‌رو که ماحصل زحمات و مساعدت جمعی از همکاران محترم عضو کارگروه نارسایی زودرس تخمدان (Premature Ovarian Failure (POF پژوهشگاه رویان و اساتید با تجربه‌ی سایر مراکز علمی جمع‌آوری شده است، سعی کرده‌ایم تا از جنبه‌های مختلف به بررسی این بیماری بپردازیم و دلایل و اقدامات تشخیصی و درمانی را براساس جدیدترین مطالعات ارائه دهیم. شاید بتوانیم با مطالب جمع‌آوری شده در این کتاب، گامی کوچک برای سلامت  زنان درگیر این بیماری و افزایش اطلاعات همکارانی برداریم که در این حوزه فعالیت می‌کنند.

فصل اول: فيزيولوژي تخمد‌‌ان، نارسايي زود‌رس تخمد‌ان ............................................................................... ۱
تخمدان انسان ........................................................................................................................................... ۲
تخمدان جنین انسان ................................................................................................................................... ۳
مرحله‌ی گناد تمایز نیافته ............................................................................................................................. ۳
مرحله‌ی تزاید اووگنال و تشکیل تخمک ................................................................................................... ۳
تخمدان دوران نوزادی .................................................................................................................................. ۵
تخمدان دوران کودکی ................................................................................................................................ ۵
تخمدان دوران بلوغ ................................................................................................................................... ۵
منابع ............................................................................................................................................................. ۷

فصل د‌وم: پاتوفيزيولوژي نارسايي زود‌رس تخمد‌ان .................................................................................... ۱۱
نارسایی تخمدان ...................................................................................................................................... ۱۲
دلایل نارسایی زودرس تخمدان ............................................................................................................. ۱۲
ناباروری و نارسایی زودرس تخمدان ..................................................................................................... ۱۲
درمان ناباروری ناشی از نارسایی زودرس تخمدان ..................................................................................... ۱۲
فرضیه‌ی بازسازی فولیکول‌ها .................................................................................................................... ۱۳
مطالعات اثبات بازسازی مجدد فولیکول‌ها .............................................................................................. ۱۵
منابع .......................................................................................................................................................... ۱۶

فصل سوم: اپيد‌ميولوژي نارسايي زود‌رس تخمد‌ان ....................................................................................... ۱۹
منابع ........................................................................................................................................................... ۲۵

فصل چهارم: علائم، ريسک‌فاکتورها و عوارض نارسايي زود‌رس تخمد‌ان .............................................. ۲۷
علائم نارسایی زودرس تخمدان .................................................................................................................. ۲۸
ریسک‌فاکتورهای نارسایی زودرس تخمدان ............................................................................................ ۲۸
عوارض نارسایی زودرس تخمدان ............................................................................................................... ۲۸
افزایش وزن ............................................................................................................................................... ۲۹
مشکلات شناختی و حافظه ..................................................................................................................... ۲۹
افسردگی ................................................................................................................................................. ۲۹
پوست و مو ................................................................................................................................................. ۳۰
اختلالات جنسی و ادراری .......................................................................................................................... ۳۰
علائم نورولوژی ........................................................................................................................................ ۳۰
علائم استخوانی ........................................................................................................................................ ۳۰
اختلالات قلبی و متابولیک ........................................................................................................................ ۳۰
علائم خلق و خواب و انرژی .................................................................................................................. ۳۱
منابع .......................................................................................................................................................... ۳۱

فصل پنجم: جنبه‌هاي ژنتيکي د‌ر نارسايي زود‌رس تخمد‌ان ...................................................................... ۳۳
بررسی مولکولی بیماران با نارسایی زودرس تخمدان ............................................................................ ۳۶
سندرم ایکس شکننده ............................................................................................................................... ۳۶
اختلال عملکرد تخمدان در حاملین پیش‌جهش ژن FMR۱ ..................................................................... ۳۹
خطر بسط آلل و ایجاد جهش کامل در نسل بعد و اهمیت بالینی آن ........................................................ ۴۱
تشخیص ژنتیکی پیش از لانه‌گزینی ........................................................................................................ ۴۳
بررسی‌های کروموزومی در بیماران با نارسایی زودرس تخمدان .............................................................. ۴۳
سندرم ترنر ........................................................................................................................................... ۴۴
تریزومی X .............................................................................................................................................. ۴۴
بازآرایی‌های کروموزوم X ......................................................................................................................... ۴۵
مشاوره‌ی ژنتیک در نارسایی زودرس تخمدان ....................................................................................... ۴۹
سندرم‌های ژنتیکی همراه با POI ........................................................................................................... ۵۱
    سندرم بلفاروفموزیس، پتوزیس و اپی‌کانتوس وارونه ................................................................... ۵۱
    سندرم پرالت ................................................................................................................................... ۵۳
    آتاکسی تلانژکتازی ........................................................................................................................ ۵۳
    گالاکتوزمیا ...................................................................................................................................... ۵۴
دلایل غیرسندرمیک ................................................................................................................................ ۵۴
منابع .......................................................................................................................................................... ۵۵

فصل ششم: جنبه‌هاي ايمونولوژيک نارسايي زود‌رس تخمد‌اني ................................................................ ۶۵
التهاب لنفوسیتی تخمدانی ......................................................................................................................... ۶۷
بیماری‌های خودایمن همراه ...................................................................................................................... ۶۸
اتوآنتی‌بادی‌های علیه آنتی‌ژن‌های تخمدان ........................................................................................... ۶۹
سایر اتوآنتی‌بادی‌ها ................................................................................................................................... ۶۹
نتیجه‌گیری ............................................................................................................................................... ۷۲
منابع ............................................................................................................................................................ ۷۳

فصل هفتم: تأثير عوامل جراحي مختلف بر ذخیره‌ی تخمدان ........................................................................... ۷۷
میانگین سنی زنان در وقوع مراحل مختلف فرایند پیری تخمدان .......................................................... ۷۹
عروق خون‌رسان تخمدان و ریسک اختلال طی سالپنژکتومی .................................................................. ۸۰
اعمال جراحی روی تخمدان‌ها ................................................................................................................... ۸۰
اندومتریوز .................................................................................................................................................. ۸۱
فنون محافظه‌کارانه جراحی اندومتریوما .................................................................................................. ۸۲
سوزاندن با لیزر ............................................................................................................................................ ۸۳
الکترو کواگولیشن ........................................................................................................................................ ۸۳
سوزاندن با انرژی پلاسما ......................................................................................................................... ۸۴
اعمال جراحی روی لوله‌های فالوپ ........................................................................................................... ۸۵
اعمال جراحی روی رحم .......................................................................................................................... ۸۷
تأثیر سوراخ کردن تخمدان با لاپاراسکوپ (LOD) بر ذخیره‌ی تخمدان ............................................. ۸۸
منابع .......................................................................................................................................................... ۸۸

فصل هشتم: عوارض شيمي‌د‌رماني، پرتود‌رماني و عمل جراحي بر باروري زنان ........................................ ۹۱
مقدمه ......................................................................................................................................................... ۹۲
سرطان در جوانان ...................................................................................................................................... ۹۲
بررسی وضعیت تخمدان در بیماران مبتلا به سرطان (هورمون آنتی‌مولرین هورمون و عملکرد تخمدان
پیش و پس از درمان سرطان) ................................................................................................................... ۹۴
تأثیر شیمی‌درمانی بر عملکرد تخمدان .................................................................................................... ۹۵
گزینه‌های حفظ باروری در بیماران پیش از بلوغ ...................................................................................... ۹۸
حفظ باروری در بیماران تحت درمان پرتودرمانی ....................................................................................... ۹۸
حفظ باروری در بیماران تحت درمان عمل جراحي ................................................................................. ۹۸
روش‌های حفظ باروری در زنان مبتلا به سرطان ....................................................................................... ۹۹
نگرانی‌های خاص در بیماران مبتلا به سرطان سینه و تخمدان ............................................................. ۱۰۱
روش‌های پیش‌گیری از آسیب‌های ناشی از درمان‌های شیمی‌درمانی ................................................ ۱۰۲
نتیجه‌گیری ............................................................................................................................................ ۱۰۳
منابع ..................................................................................................................................................... ۱۰۳

فصل نهم: تغذيه‌ي ماد‌ري و تأثير بر ذخيره‌ي تخمد‌اني فرزند‌ان ..................................................... ۱۰۷
چکیده .................................................................................................................................................... ۱۰۸
مقدمه ..................................................................................................................................................... ۱۰۹
فرضیه‌ی اثر محیط رحم بر سلامت فرزندان ........................................................................................ ۱۰۹
نقش کلیدی مواد مغذی رژیم غذایی مادر بر سلامت فرزندان ............................................................ ۱۰۹
اسیدهای چرب و شیر مادر ....................................................................................................................... ۱۱۱
رژیم غذایی مادر و تولیدمثل فرزندان ..................................................................................................... ۱۱۲
آیا در جوامع توسعه یافته و درحال توسعه، سوءتغذیه وجود دارد؟ .................................................. ۱۱۵
نتیجه‌گیری ............................................................................................................................................ ۱۱۶
منابع ...................................................................................................................................................... ۱۱۶

فصل د‌هم: تأثير عوامل محيطي ماد‌ر بر ذخيره‌ي تخمد‌اني فرزند‌ان ............................................................. ۱۱۹
چکیده ..................................................................................................................................................... ۱۲۰
مقدمه ...................................................................................................................................................... ۱۲۰
رابطه‌ی ذخیره‌ی تخمدانی با سن وقوع از کارافتادگی تخمدان و باروری ........................................ ۱۲۱
عوامل تأثیرگذار بر ذخیره‌ی تخمدانی در هنگام تولد .............................................................................. ۱۲۲
تغذیه‌ی مادر ............................................................................................................................................. ۱۲۲
مواجهه با آندروژن‌ها .............................................................................................................................. ۱۲۳
آلاینده‌های محیطی ................................................................................................................................ ۱۲۳
تنش‌های اقتصادی، اجتماعی و محیطی ............................................................................................... ۱۲۴
اهمیت مرحله‌ی بارداری در تأثیر عوامل محیطی مادری بر ذخیره‌ی تخمدانی موالید ............................ ۱۲۵
نتیجه‌گیری ............................................................................................................................................. ۱۲۵
منابع ..................................................................................................................................................... ۱۲۶

فصل يازد‌هم: چالش‌هاي تشخيص آزمايشگاهي و ارزيابي آند‌وکرين د‌ر بيماران با نارسايي زود‌رس تخمد‌ان ...... ۱۲۹
منابع ........................................................................................................................................................ ۱۳۲

فصل د‌وازد‌هم: د‌رمان پوکي استخوان (Osteoporosis) و ساير عوارض طولاني‌مد‌ت نارسايي زود‌رس تخمد‌ان ......... ۱۳۳
سلامت استخوان و نارسایی زودرس تخمدان .................................................................................... ۱۳۴
درمان پوکی استخوان ............................................................................................................................ ۱۳۴
سیستم قلبی - عروقی و نارسایی زودرس تخمدان ............................................................................ ۱۳۵
سندرم ترنر ............................................................................................................................................. ۱۳۶
منابع ........................................................................................................................................................ ۱۳۷

فصل سيزد‌هم: هورمون د‌رماني د‌ر زنان با نارسايي زود‌رس تخمد‌ان .................................................. ۱۳۹
نارسایی زودرس تخمدان ....................................................................................................................... ۱۴۰
درمان‌های هورمونی جایگزین .............................................................................................................. ۱۴۰
هورمون درمانی در حین بلوغ ................................................................................................................. ۱۴۰
اثرات نارسایی زودرس تخمدان بر استخوان ...................................................................................... ۱۴۱
بیماری‌های قلبی - عروقی ....................................................................................................................... ۱۴۲
اختلالات سیستم عصبی ...................................................................................................................... ۱۴۲
اختلالات سیستم ادراری تناسلی ........................................................................................................... ۱۴۳
انواع استروژن - پروژسترون .............................................................................................................. ۱۴۳
نتیجه‌گیری ........................................................................................................................................... ۱۴۵
منابع ....................................................................................................................................................... ۱۴۵

فصل چهارد‌هم: د‌رمان ناباروري د‌ر زنان مبتلا به نارسايي زود‌رس تخمد‌ان ........................................... ۱۴۹
مقدمه ...................................................................................................................................................... ۱۵۰
تخمک اهدایی ........................................................................................................................................ ۱۵۰
اندیکاسیون‌های تخمک اهدایی ............................................................................................................ ۱۵۱
نارسایی زودرس تخمدان ...................................................................................................................... ۱۵۱
شکست مکرر IVF ............................................................................................................................ ۱۵۲
یائسگی فیزیولوژیک ........................................................................................................................ ۱۵۲
اختلالات ارثی ................................................................................................................................. ۱۵۳
بررسی‌های لازم در گیرنده‌ی تخمک .................................................................................................... ۱۵۳
دهنده‌ی تخمک مناسب کیست؟ ............................................................................................................ ۱۵۴
بررسی‌های لازم در دهنده‌ی تخمک ...................................................................................................... ۱۵۵
آندومتر و هم‌زمان کردن .......................................................................................................................... ۱۵۶
نتایج بالینی و حاملگی ....................................................................................................................... ۱۵۸
درمان‌های جدید نارسایی تخمدان .......................................................................................................... ۱۵۸
نتیجه‌گیری ............................................................................................................................................. ۱۵۸
منابع ..................................................................................................................................................... ۱۵۹

فصل پانزد‌هم: اصلاحات سبک زند‌گي د‌ر نارسايي زود‌رس تخمد‌ان .................................................. ۱۶۳
خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی - عروقی .................................................................................................. ۱۶۴
چاقی شکمی ........................................................................................................................................... ۱۶۴
اصلاحات رژیم غذایی ........................................................................................................................... ۱۶۴
اصلاحات فعالیت بدنی ........................................................................................................................... ۱۶۵
ترک سیگار ........................................................................................................................................... ۱۶۵
اجتناب از سوءمصرف الکل ................................................................................................................... ۱۶۵
سلامت استخوانی ................................................................................................................................... ۱۶۶
توصیه‌های غذایی ..................................................................................................................................... ۱۶۶
توصیه‌های فعالیت بدنی .......................................................................................................................... ۱۶۶
نتیجه‌گیری ............................................................................................................................................. ۱۶۸
منابع ....................................................................................................................................................... ۱۶۸

فصل شانزد‌هم: تأثیر فعاليت بدني با رويکرد يوگادرماني  بر يائسگي ................................................. ۱۷۱
فعالیت بدنی با رویکرد یوگا درمانی و یائسگی ........................................................................................... ۱۷۲
تمرین‌های نشسته ................................................................................................................................. ۱۷۸
ایستاده‌ها .................................................................................................................................................. ۱۸۱
حرکات خوابیده به پشت ......................................................................................................................... ۱۸۳
حرکات خوابیده به شکم ...................................................................................................................... ۱۸۵
حرکات معکوس ...................................................................................................................................... ۱۸۷
موارد منع با توجه ویژه و اصلاحات ....................................................................................................... ۱۸۹
تنفس‌های مخصوص دوران یائسگی .......................................................................................................... ۱۹۰
تنفس شیتالی .......................................................................................................................................... ۱۹۰
تنفس شیتکاری ...................................................................................................................................... ۱۹۱
تنفس کاکی مودرا .................................................................................................................................... ۱۹۱
منابع ..................................................................................................................................................... ۱۹۲
فصل هفد‌هم: نگاهي به بارد‌اري و پيش‌آگهي بارد‌اري د‌ر بيماران مبتلا به نارسايي زود‌رس تخمد‌ان .......... ۱۹۵
تخمک اهدایی و حاملگی ................................................................................................................... ۱۹۶
حمایت روحی روانی و سلامت و بهداشت هیجانی در مادران دچار نارسایی زودرس تخمدان  ............ ۱۹۷
موارد استفاده از تخمک اهدایی .................................................................................................................. ۱۹۷
مادران سرطانی ...................................................................................................................................... ۱۹۸
بارداری و پیش‌آگهی در نارسایی زودرس تخمدان ...................................................................................... ۱۹۸
چاقی و نارسایی زودرس تخمدان ............................................................................................................ ۱۹۸
پیش‌آگهی بارداری و نارسایی زودرس تخمدان ....................................................................................... ۱۹۸
فشار خون بارداری و نارسایی زودرس تخمدان ..................................................................................... ۱۹۹
مشکلات قلبی و عروقی در مادران دچار سندرم ترنر .................................................................................. ۲۰۰
ارزیابی قلبی - عروقی و مانیتورینگ مادران در سندرم ترنر ......................................................................... ۲۰۱
پایش و پی‌گیری براساس شرایط بالینی و ویژگی های فردی بیمار ........................................................ ۲۰۱
بارداری و خطر  بیماری قلبی - عروقی در سندرم ترنر .................................................................................. ۲۰۲
پرفشاری خون ........................................................................................................................................ ۲۰۲
مشکلات عروقی ................................................................................................................................... ۲۰۲
ناهنجاری‌های کلیوی ............................................................................................................................. ۲۰۳
مشکلات خودایمنی ................................................................................................................................. ۲۰۳
اسکولیوز .................................................................................................................................................. ۲۰۳
بیماران درچار موزائیسم ترنر  ................................................................................................................. ۲۰۴
غربالگری آنوپلوئیدی در مادران مبتلا به سندرم ترنر در بارداری ............................................................ ۲۰۴
سن بالای مادر و بارداری .................................................................................................................... ۲۰۵
غربالگری آنوپلوئیدی در مادران مسن .................................................................................................. ۲۰۵
تأثیر بیماری‌های داخلی بر بارداری مادران مسن ..................................................................................... ۲۰۶
پرفشاری خون ...................................................................................................................................... ۲۰۶
دیابت شیرین ......................................................................................................................................... ۲۰۷
مشکلات جفتی ...................................................................................................................................... ۲۰۷
مرگ جنین .............................................................................................................................................. ۲۰۷
چندقلویی .................................................................................................................................................. ۲۰۷
زایمان سزارین و مشکلات زایمانی ....................................................................................................... ۲۰۸
اهدای تخمک و IVF در مادران با سنین بالا ........................................................................................... ۲۰۸
افزایش سن پدر ..................................................................................................................................... ۲۰۸
بارداری در مادران با سابقه‌ی بدخیمی ..................................................................................................... ۲۰۹
مشاوره‌ی پیش از بارداری ....................................................................................................................... ۲۰۹
خطر بروز سقط، زایمان زودرس، کاهش رشد جنین و مرده‌زایی در مادران با سابقه‌ی بدخیمی ............ ۲۰۹  
مدیریت بارداری ........................................................................................................................................ ۲۱۰
منابع ....................................................................................................................................................... ۲۱۱

فصل هجد‌هم: ملاحظات رواني د‌ر نارسايي زود‌رس تخمد‌ان .................................................................... ۲۱۳
اختلال عملکرد جنسی ......................................................................................................................... ۲۱۵
نقص شناختی ........................................................................................................................................... ۲۱۵
غم و اندوه ............................................................................................................................................... ۲۱۵
کنار آمدن از نظر عاطفی و روحی .................................................................................................................. ۲۱۶
منابع ........................................................................................................................................................  ۲۱۷