به گزارش روابط عمومی سازمان ترویج مطالعه و نشر جهاددانشگاهی، نشست علمی نقد و بررسی کتاب «تحلیل تم؛ راهنمای کاربردی» در ساعت 15، 14 بهمن‌ماه در سالن شهیدصبوری معاونت فرهنگی جهاددانشگاهی برگزار شد.

در این نشست، دکتر الهام ابراهیمی، مترجم کتاب و همچنین دکتر محسن نظری، عضو هیئت علمی دانشکدگان مدیریت دانشگاه تهران، حضور داشتند.

در ابتدای نشست، دکتر ابراهیمی در مقام مترجم کتاب ارائه‌ای کلی از کتاب ارائه کرد. او با بیان پیشینه و چگونگی شکل‌گیری این کتاب گفت: «پس از نشر مقاله ویرجینیا براون و ویکتوریا کلارک با عنوان تحلیل تم در سال 2006 و توجه بسیار به آن، این دو با یک بازنگری اولیه نسبت به رویکرد خود، کتاب حاضر را در سال 2022 به نگارش درآوردند. این کتاب چند ویژگی بارز دارد: نخست اینکه نویسندگان سعی کرده‌اند که به اشکالات و مشکلاتی که در پژوهش تحلیل تم انجام شده است، بپردازند. براون و کلارک در بسیاری از موارد معتقد بودند که آنچه پژوهشگران به عنوان روش تم مورداستفاده قرار داده‌اند؛ درواقع تم نیست و اساساً خلاصه موضوع است؛ زیرا اطلاعات خاصی را در مورد موضوع به ما منتقل نمی‌کند. نکته دیگر اینکه پژوهش‌های انجام‌شده در این حوزه اساساً به پارادایم‌های تحقیق بی‌توجه هستند و آن‌ها را در پژوهش در نظر نمی‌گیرند. نکته سوم  اینکه برخی از پژوهشگران تمایزی میان تحلیل تم و روش‌های دیگر قائل نشده‌اند و مرز بین تحلیل تم با روش‌های دیگر در پژوهش آن‌ها چندان روش نیست.» عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در ادامه سخنان خود افزود: «این کتاب از استعاره بسیار بهره برده است و نویسندگان سعی کرده‌اند که روش تحلیل تم را به شیوه‌ای جذاب و استعاری بیان کنند. برای مثال، این دو کتاب را ماجراجویی در یک سفر دانسته‌اند و خواننده را به سفری جذاب در این کتاب دعوت می‌کنند. نکته دیگری که در کتاب به آن اشاره شده است، تحلیل تم دست کم بیست نوع یا مدل مختلف دارد و کلارک و براون عمدتاً بر تحلیل تم بازتابی تمرکز داشته‌اند».

در ادامه نشست، دکتر محسن نظری با بیان اینکه ترجمه حرکت در مرزهای‌ بین‌ فرهنگی‌ست، گفت: وقتی می‌خواهید کتابی را ترجمه کنید، معادل‌یابی واژگان در ترجمه کاری بسیاری دشوار است و این مسئله به سختی‌های مقوله ترجمه می‌افزاید؛ از این روست که به زعم من ترجمه کار آسانی نیست. باوجوداین، کتاب متن سلیس و روانی دارد و خواننده به خوبی با آن ارتباط برقرار می‌کند. درواقع، متن زبان فارسی خوبی دارد و رنگ و بوی ترجمه به خود نگرفته است و تلاش مترجم از این حیث قابل ستایش است. همچنین، لازم به ذکر است که وجود کتابی که بتواند به مسئله تحلیل تم به صورت جدی و دقیق بپردازد، در فضای علمی کشور لازم بود و جای خالی چنین کتابی واقعاً احساس می‌شد. این کتاب می‌تواند منبع خوبی برای دانشجویان و علاقمندان به حوزه روش تحقیق، به ویژه پژوهشگران تحلیل تم، به شمار رود. نقطه قوت این کتاب این است که هم روش تحلیل تم و هم متدولوژی آن را به خوبی بیان کرده است.»

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در ادامه سخنان خود افزود: «درس خواندن مانند مسابقه دوی ماراتن است و پژوهش مانند کوه‌پیمایی است. دانشجویان جدید عمدتاً تمایل به نوشتن پایان نامه ندارند و ترجیح می‌دهند با درس‌خواندن و چندین هفته کلاس رفتن ترم و دوران تحصیل خود را به سرانجام برسانند تا اینکه بخواهند یک پژوهش انجام دهند. در مورد کتاب ذکر این چند نکته هم خالی از لطف نیست. بهتر بود که اطلاعاتی در مورد نویسندگان در ابتدای کتاب ذکر می‌شد تا خواننده شناخت اولیه‌ای از آن‌ها به دست می‌آورد. همچنین، بخش هایی از کتاب اگر به صورت رنگی چاپ می‌شد، می‌توانست هم به کیفیت کتاب کمک کند و هم به این امر کمک کند تا خواننده در حین مطالعه کتاب کمتر خسته شود؛ اگرچه وضعیت نشر در ایران به گونه‌ای نیست که ناشر بتواند کتاب را با قیمت و کیفیت بالایی به بازار کتاب عرضه کند. صفحه‌آرایی و قطع کتاب می‌توانست قدری بهتر باشد.»

در ادامه، نشست با بیان نقطه‌نظرات حضار به موضوع کتاب ادامه یافت و علاقمندان دیدگاه‌های خود در مورد کتاب و رویکرد ویژه آن را با مترجم و منتقد کتاب در میان گذاشتند و نشست در ساعت 16.30 دقیقه به پایان رسید.