صنایع شیمیایی و پالایش نفت از مهمترین واحدهای صنعتی جهان به شمار می رود.  اگرچه توسعه و پیشرفت این صنایع دستاوردهای بی‌شماری را در پی داشته است، اما آلودگی‌های ناشی از آن می تواند به محیط زیست، اکوسیستم و سلامت موجودات زنده آسیب برساند. این آلاینده ها حاوی مواد شیمیایی مختلفی هستند که بیشتر آنها حتی در غلظت های پایین نیز سمی بوده و اثرات جبران ناپذیری را بر محیط زیست و سلامت بشر می گذارند. با توجه به مطالب فوق، بررسی جامع مواد اولیه، فرایندها و فراورده های تولیدی در واحدهای مختلف صنایع شیمیایی جهت شناسایی آلاینده ها و استراتژی های کنترل و مدیریت آنها از اهمیت زیادی برخوردار است. در این کتاب، علاوه بر مطالبي پیرامون فرآيندهاي صنایع مختلف از جمله صنعت پالایش نفت، صنایع پتروشیمی، کلر-آلکالی، کود شیمیایی، رنگ، داروسازی و کک سازی از مواد اولیه تا محصولات نهایی، مباحث مربوط به مدیریت پسماند از کنترل و اقدامات کاهش آلودگی و همچنين دفع مناسب آن‌ها ارائه شده است.

فصل اول: صنعت پالایش نفت               1

1-1- مقدمه              1

1-2- تاریخچه          3

1-3- شیمی نفت      4

1-3-1- ترکیبات هیدروکربنی 4

1-3-2- ترکیبات غیرهیدروکربنی          6

1-3-3- فلزات سنگین              7

1-4- خواص فیزیکی نفت خام                8

1-4-1- فشار بخار   8

1-4-2- چگالی         8

1-4-3- گرانروی    8

1-4-4- نقطه اشتعال               9

1-4-5- نقطه ریزش                9

1-5- فرآورده‌هاي نفتي            9

1-5-1-‌ گاز سوختی (گاز پالایشگاهی) و گاز مایع 9

1-5-2- بنزین          10

1-5-3- حلال‌ها       12

1-5-4-نفت سفید (نفت چراغ)                13

1-5-5- نفت کوره (نفت سیاه) 13

1-5-6- روغن‌های روان کننده                15

1-5-7- موم‌های (واکس‌های) نفتی         16

1-5-8- آسفالت        17

1-5-9- کک نفتی    18

1-6- پالایش نفت خام              19

1-7- فرایند‌ها و عملیات پالایش              21

1-7-1- تقطیر نفت خام و نمک زدایی    22

1-7-2- فرایندهای پایین دستی                25

1-7-3- عملیات پشتیبانی         43

1-8- مدیریت مواد زائد تولید شده در پالایشگاه نفت              50

1-8-1- اطلاعات بالانس مواد 50

1-8-2- روش‌ها و فرصت‌های جلوگیری از آلودگی              56

1-8-3- اقدامات اصلاحی فرایند و تجهیزات          64

1-8-4- روش‌های جداسازی و تفکیک پسماند        68

1-8-5- روش‌های بازیافت      69

1-8-6- آموزش و نظارت       69

1-8-7- تعویض مواد              70

منابع        71

فصل دوم: صنعت پتروشیمی 73

2-1- مقدمه              73

2-2- تاریخچه          76

2-3- مواد اولیه صنایع پتروشیمی          77

2-4- واحدهای اصلی صنایع پتروشیمی 79

2-5- فرایندها و محصولات منتخب صنعت پتروشیمی         81

2-5-1- پلی اتیلن     81

2-5-1-1- پلی اتیلن با چگالی پایین         82

2-5-1-2-پلی اتیلن با چگالی بالا            82

2-5-1-3- پلی اتیلن با چگالی پایین خطی               84

2-5-2- پلی پروپیلن                85

2-5-3- پلی اتیلن ترفتالات      85

2-5-3-1- ترفتالیک اسید         87

2-5-3-2- اتیلن گلیکول          88

2-5-4- پلی وینیل کلرید          89

2-5-5- پلی استایرن                90

2-5-6- پلی بوتادین 91

2-5-7- اکریلو نیتریل بوتادین استایرن   91

2-5-8- لاستیک استایرن – بوتادین        92

2-5-9- پلی متیل متا اکریلات 92

2-5-10-پلی تترا فلورو اتیلن  92

2-5-11- نایلون‌ها    93

2-5-12- فنول فرمالدهید         96

2-5-13- اوره فرمالدهید          97

2-5-14- ملامین فرمالدهید      97

2-5-15- پلی اورتان               98

2-5-15-1- تولوئن دی ایزوسیانات        99

2-5-16- سیلیکون   99

2-6- پسماندهای صنایع پتروشیمی         100

2-7- مدیریت پسماندهای صنعت پتروشیمی          100

منابع        102

فصل سوم: صنعت کلر-آلکالی                103

3-1- مقدمه              103

3-2- تاریخچه          103

3-3- کاربردهای نهایی کلر     105

3-3-1- مواد شیمیایی آلی        106

3-3-2- مواد شیمیایی معدنی   114

3-4- کاربردهای نهایی سدیم هیدروکسید                115

3-4-1- مواد شیمیایی آلی        120

3-4-2- مواد شیمیایی معدنی   120

3-5- تولید کلر و سود             121

3-6- فرایندهای رایج تولید کلر آلکالی    123

3-6-1- فرایند جیوه‌ای             123

3-6-2- فرایند دیافراگمی         123

3-6-3- فرایند غشایی              124

3-6-4- پیشرفت‌های اخیر در فرایند غشایی کلر – الکالی      125

3-7- مدیریت پسماندکارخانجات کلر- آلکالی          126

منابع        129

فصل چهارم: صنعت کود شیمیایی         131

4-1- مقدمه              131

4-2- تاریخچه          132

4-3- نظریه لیبینگ و قانون حداقل        134

4-4- کودهای جامد  136

4-4-1- کودهای مستقیم           136

4-4-2- کودهای چندمغذی      140

4-4-2-1- کودهای دوجزئی (NP، NK، PK)        140

4-4-3-‌ کود آهکی   142

4-4-4- کودهای منیزیم           143

4-5- لزوم استفاده از کود        143

4-6- خواص کودهای شیمیایی               145

4-6-1- کودهای نیتروژنی      145

4-6-2-کودهای فسفردار         146

4-6-3-کودهای پتاسیم             146

4-6-4-کودهای گوگرددار       147

4-6-5- خواص میکرومغذی‌ها               148

4-7- روش ساخت کودهای شیمیایی       149

4-7-1- ساخت کودهای شیمیایی فسفردار               149

4-7-2- ساخت کودهای نیتروژنی          152

4-8- مدیریت پسماندهای صنایع کود شیمیایی        156

4-8-1- کارخانه‌های کود نیتروژنی        158

4-8-2- کارخانجات کود فسفات               160

منابع        162

فصل پنجم: صنعت رنگ        165

5-1- مقدمه              165

5-2- تاریخچه          166

5-3- رنگزاها          166

5-4- دسته بندی رنگها            168

5-5- به‌کارگیری رنگ‌ها        177

5-6- مدیریت پسماند و پساب صنعت رنگ           178

منابع        181

فصل ششم: صنعت داروسازی               183

6-1- مقدمه              183

6-2- تاریخچه          184

6-3- فرایندهای صنعتی در صنعت داروسازی      185

6-3-1- تحقیق و توسعه          186

6-3-2- تولید مواد شیمیایی     187

6-3-3- فرمولاسيون، مخلوط کردن و ترکیب کردن              191

6-4- مدیریت پسماند در صنعت داروسازی           195

منابع        198

فصل هفتم: صنعت کک‌سازی                199

7-1- مقدمه              199

7-2- ترکیب شیمیایی کک      200

7-3- فرایند کک‌سازی             201

7-4- بازیابی گاز کوره کک از فرایند کک‌سازی   205

7-5- مدیریت پسماند کک‌سازی              207

منابع        211