جهانی شدن پدیدهای اجتماعی است که موجب تحولات گستردهای در وضعیت جوامع و شهرها از نظر اقتصادی، فرهنگی و سیاسی شده است. برخی از تأثیرات جهانی شدن در شهرها موجب رشد اقتصادهای خدماتی پیشرفته و اطلاعاتی، تنوع فرهنگی ساکنان شهرها، افزایش حجم مبادلات انسانی، اطلاعاتی و کالایی بین شهرها، توسعه شکاف طبقاتی و مالی بین نیروی کار در شهرها، افزایش تأثیرگذاری جهانی عملکردهای شهری و ... شدند که به شکل گیری نظام سلسله مراتبی جدیدی از شهرها در مقیاس جهانی انجامیده است. در نتیجه، برخی شهرهای بزرگ از قدرتی فراملّی برای تأثیرگذاری بر عملکرد سایر شهرها و نقاط فعالیتی در اقتصاد به هم پیوسته جهانی بر خوردار شدند که شهرهای جهانی خوانده میشوند. در این نظام، بسیاری از شهرهای بزرگ غیر جهانی نیز دارای سطح عملکردی محدودی در ورای مرزهای ملی هستند. در این کتاب، پس از بررسی ماهیت جهانی شدن، تأثیرات آن بر شهرها و خصوصیات شهرهای جهانی، وضعیت عملکردی شهر تهران با سه شهر جهانی نیویورک، لندن و توکیو، مقایسه میشود.
سخن پژوهشگاه ..................................................................................................................... ۹
مقدمه ....................................................................................... ۱۱
فصل اول: جهانیشدن .................................................................. ۱۵
واژهشناسی جهانیشدن .................................................................... ۱۸
پیشینه جهانیشدن ........................................................................ ۲۱
تعاریف و تعابیر جهانیشدن ............................................................... ۲۴
توسعه پیوندها و وابستگیهاي متقابل جهانی............................................ ۲۶
ارتقاء مقیاس عملکردي تأثیرات به سطح جهانی ........................................ ۲۷
قلمرو زدایی سرزمینی ..................................................................... ۲۸
استعمارگري جدید غرب................................................................... ۲۹
فصل دوم: تأثیرات جهانیشدن ...................................................... ۳۳
جهانیشدن اقتصاد ......................................................................... ۳۶
جهانیشدن فرهنگی ....................................................................... ۳۸
جهانیشدن سیاسی ........................................................................ ۴۱
فصل سوم: تحولات شهري در عصر جهانیشدن .................................. ۴۹
بازتولید موقعیت شهرها .................................................................... ۵۳
تحول اقتصادي از صنعت به خدمات...................................................... ۵۶
نابرابري و قطبی شدن اجتماعی........................................................... ۶۱
تحول فضایی و کالبدي شهرها ............................................................ ۶۳
رقابتی شدن اقتصاد شهرها ................................................................ ۶۵
مهاجرت و تنوع فرهنگی در شهرها ....................................................... ۶۸
تجدید مرکزیت شهري..................................................................... ۷۱
۶ | جهانیشدن و شهرهاي جهانی؛ با نگاهی به شهر تهران
ظهور شبکههاي جهانی شهرها ............................................................ ۷۳
فصل چهارم: ظهور شهرهاي جهانی................................................. ۷۹
پیشینه نظري مطالعات شهر جهانی ...................................................... ۸۲
کارکردهاي شهر جهانی.................................................................... ۹۵
فصل پنجم: رتبهبندي شهرهاي جهانی............................................. ۱۰۱
رتبهبندي بیورستاك ..................................................................... ۱۰۵
رتبهبندي تیلور ........................................................................... ۱۰۹
رتبهبندي شرکت کرنی .................................................................. ۱۱۳
رتبهبندي ساسن و شرکت مستر کارت................................................. ۱۱۴
رتبهبندي بنیاد یادبود موري............................................................. ۱۱۶
فصل ششم: جهانیشدن و شهر تهران.............................................. ۱۱۹
ظرفیتهاي شهر تهران براي نقشآفرینی جهانی...................................... ۱۲۲
زیرساختهاي حمل و نقل بینالمللی .................................................. ۱۲۹
کارکردهاي سیاسی....................................................................... ۱۲۹
میزبانی رویدادهاي بینالمللی ........................................................... ۱۳۰
کارکردهاي شهر جهانی در تهران ....................................................... ۱۳۰
میزبانی شرکتهاي فراملی .............................................................. ۱۳۴
میزبانی شعب و نمایندگیهاي بانکهاي خارجی...................................... ۱۳۶
مبادله سهام و سرمایهگذاري خارجی ................................................... ۱۳۷
پیوستگی به شبکه جهانی ارتباطات هوایی............................................. ۱۳۹
میزبانی مهاجران متولد خارج از کشور.................................................. ۱۴۲
گفتار پایانی: راهی براي جهانیشدن شهرها............................................ ۱۴۶
اصلاح سیاستهاي اقتصادي ............................................................ ۱۴۷
تأمین زیرساختهاي حمل و نقل....................................................... ۱۴۹
تأمین زیرساختهاي ارتباطات الکترونیکی............................................. ۱۵۰
تحول مدیریت شهري .................................................................... ۱۵۱
منابع . ............................................................................................................................... ۱۵۳
نمایه . ............................................................................................................................... ۱۶۷
فهرست | ۷
فهرست جداول
جدول ۱: نتایج و پیامدهاي جهانیشدن......................................................... ۳۲
جدول ۲: خدمات تولیدکننده در نظام طبقهبندي فعالیتها در آمریکا، بریتانیا و ژاپن ............ ۹۸
جدول ۳: ماهیت اقتصادي، فرهنگی و سیاسی خصوصیات و کارکردهاي شهر جهانی ............... ۹۹
جدول ۴: رتبهبندي بیورستاك از شهرهاي جهانی (بر اساس امتیاز آنها) ..................... ۱۰۸
جدول ۵: رتبهبندي تیلور از شهرهاي جهانی .................................................. ۱۱۲
جدول ۶: فهرست شهرهاي برتر تجارت جهانی در مطالعه مستر کارت و ساسن.............. ۱۱۵
جدول ۷: فهرست شهرهاي برتر از نظر قدرت جهانی......................................... ۱۱۷
۱۲۹ ............. جدول ۸: عملکرد بینالمللی فرودگاه امام خمینی (ره) شهر تهران در سال ۱۳۹۴
۱۴۱ ......................... جدول ۹: شهرهاي داراي ارتباط هوایی با شهر تهران در سال ۱۳۹۴
جدول ۱۰ : دادههاي استاندارد شده کارکردهاي شهر جهانی در شهرهاي مختلف............. ۱۴۴
۸ | جهانیشدن و شهرهاي جهانی؛ با نگاهی به شهر تهران
فهرست اشکال
۱۹................... شکل ۱: فراوانی استفاده از واژه جهانیشدن در علوم اجتماعی در دهه ۱۹۹۰
شکل ۲: مدل مفهومی تأثیرگذاري جهانیشدن در جوامع انسانی ............................... ۴۷
شکل ۳: نظام سلسله مراتبی شهرهاي جهانی (فریدمن) ...................................... ۱۰۵
شکل ۴: پراکندگی جغرافیایی شهرهاي جهانی آلفا، بتا و گاما در رتبهبندي بیورستاك ........ ۱۰۷
شکل ۵: شاخصنخست شهري در ایران ..................................................... ۱۲۵
شکل ۶: سطح کارکردي شهرها در متغیرهاي کارکردي شهر جهانی ......................... ۱۴۵
دسته بندی موضوعی | موضوع فرعی |
هنر و معماری |
معماري و شهرسازی
|