«مصرف» در نظر اول صرفاً مقوله اي در ارتباط مستقيم با معشيت انسان پنداشته مي شود، اما تأمل بيشتر، رهنمون به اين نكته است كه زمينه هاي فرهنگي و اجتماعي نيز، در آن مؤثراند. عواملي كه «مصرف كردن» و ميزان مصرف و كيفيت آن در افراد را تغيير مي دهند، عوامل فرهنگي – اجتماعي هستند. از اين رو، تغيير و يا اصلاح الگوي مصرف، ارتباط وثيقي با «فرهنگ مصرف» و « نهاد ساختارهاي اجتماعي» دارد. تغيير نگرش افراد نسبت به شيوه رفع نيازهايشان منجر به تغيير «الگوي مصرف» آنها مي شود و بخشي از تغيير در نگرش افراد، در حوزه هايي مانند فرهنگ و اجتماع تحقق مي يابد.

كتاب حاضر با توجه به اهميت ابعاد فرهنگي و لزوم فرهنگ سازي به منظور بسط هر چه بيشتر موضوع اصلاح در الگوهاي مصرف تهيه شده است تا به بهتر سازي هر چه بيشتر موضوع و تعميق باورها و گرايش اقشار تحصيل كرده جامعه بپردازد.

اين كتاب در 3 بخش اقتصادي، فرهنگي – اجتماعي و قرآني تنظيم شده است. كه هر يك از بخش ها اصلاح الگوي مصرف را به ديدي تخصصي از همان حوزه مورد بررسي قرار داده و وجوه كاربردي آن را در جامعه مطرح مي كند.

در اين مجموعه سعي شده تا با بررسي كلي موضوع ياد شده در مباحث مختلف اقتصادي، فرهنگي و اجتماعي همچنين اصلاح الگوي مصرف از ديدگاه قرآن وجود كاربردي موضوع مورد بررسي قرار گيرد.

كتاب «اصلاح الگوي مصرف» در 128 صفحه و به قيمت 2 هزار تومان در اختيار علاقه مندان قرار دارد.

پيشگفتار............................................................................................................. 6

فصل اول............................................................................................................... 9

مقدمه................................................................................................................. 11

تعريف الگوي مصرف و زمينه هاي مرتبط با آن............................................................... 13

ساخت فرهنگي مؤثر بر اصلاح الگوي مصرف................................................................ 18

الگوي مصرف و نهاد/ ساختارهاي اجتماعي................................................................. 27

1-1- آموزش و پرورش (تعليم و تربيت)........................................................................ 27

1-2- رسانه هاي همگاني (تلويزيون، روزنامه، مجلات، سينما و...................................... 28

روزنامه ها و مجلات................................................................................................ 28

تلويزيون............................................................................................................... 29

فضاي مجازي........................................................................................................ 29

1-3- اقشار اجتماعي.............................................................................................. 30

1-4- گروه هاي اجتماعي (خانواده، گروه هاي دوستي و نظاير آن).................................... 30

1-5- سازمان هاي رسمي و غير رسمي.................................................................... 31

2- نهاد/ساختارهاي اجاماعي مؤثر بر مصرف............................................................... 33

الگوي مصرف در كشورهاي غربي.............................................................................. 37

توليد اقتصادي به عنوان منبع هويتي......................................................................... 38

مصرف به عنوان منبع هويتي.................................................................................... 40

الگوي مصرف در ايران.............................................................................................. 42

مفهوم كلي مديريت فرهنگي – اجتماعي والگوي مصرف................................................ 47

نتيجه گيري: رهنمودي براي اصلاح نظريه فرهنگي........................................................ 50

راه كارهاي كاربردي................................................................................................ 53

نكته پاياني........................................................................................................... 54

منابع................................................................................................................... 56

فصل دوم.............................................................................................................. 57

مقدمه، پيشينه، ضرورت.......................................................................................... 59

معني و مفهوم بعضي از اصطلاحات........................................................................... 61

(اسراف از منظر معنوي).......................................................................................... 63

(اسراف از منظر مادي)............................................................................................ 66

اسراف در امور حرام، مباح و مستحب......................................................................... 66

انفاق................................................................................................................... 67

مرزبندي در كسب و مصرف مال حلال......................................................................... 69

تعادل................................................................................................................... 71

عاقبت اهالي اسراف و تبذير..................................................................................... 75

راه هاي مديريت بر اصلاح الگوي مصرف و مبارزه با اسراف............................................... 76

و اما نتيجه و پايان سخن......................................................................................... 78

منابع................................................................................................................... 80

فصل سوم............................................................................................................ 81

مقدمه................................................................................................................. 83

ضرورت اصلاح الگوي مصرف...................................................................................... 87

ضرورت اصلاح الگوي مصرف از ديدگاه اسلام................................................................. 87

ضرورت اصلاح الگوي مصرف از ديدگاه قانوني................................................................ 91

ضرورت اصلاح الگوي مصرف از ديدگاه شاخص ها و مقايسه هاي بين المللي..................... 91

ضرورت اصلاح الگوي مصرف از ديدگاه دستيابي به اهداف اساسي و كلان كشور................. 94

مفاهيم و تئوري هاي مرتبط با اصلاح الگوي مصرف........................................................ 95

تئوري هاي مصرف در سطح كلان (براي مطالعه)........................................................... 97

اصلاح الگوي مصرف و متغيرهاي كلان اقتصادي............................................................. 98

رابطه مصرف با تورم................................................................................................ 99

رابطه مصرف با رشد و توسعه اقتصادي....................................................................... 99

رابطه مصرف و اشتغال............................................................................................. 101

نقش اصلاح الگوي مصرف در رفع فقر و نابرابري............................................................. 101

الزامات اصلاح الگوي مصرف...................................................................................... 102

فرهنگ سازي....................................................................................................... 102

قانون گذاري و نظارت.............................................................................................. 103

ارتقاء سطح فناوري و ايجاد فضاي رقابتي.................................................................... 103

اصلاح نظام توزيع كالا و خدمات................................................................................. 104

كاهش دخالت دولت............................................................................................... 104

موانع و چالش هاي اصلاح الگوي مصرف...................................................................... 104

اصلاح الگوي مصرف و نقش خانوار............................................................................. 106

اصلاح الگوي مصرف و نقش بنگاه............................................................................... 110

اصلاح الگوي مصرف و نقش دولت.............................................................................. 112

دولت به عنوان يك مصرف كننده................................................................................. 112

دولت به عنوان متولي اصلاح الگو.............................................................................. 112

طرح تحول اقتصادي و اصلاح الگوي مصرف.................................................................... 113

مديريت اصلاح الگوي مصرف...................................................................................... 116

راه كارهاي عملياتي اصلاح الگوي مصرف.................................................................... 119

اصلاح الگوي مصرف در سطح توليد كالا....................................................................... 119

اصلاح الگوي مصرف در سطح مصرف كالا..................................................................... 119

اصلاح و واقعي نمودن قيمتها.................................................................................... 120

راهبردهاي زمينه ساز جهت اصلاح الگوي مصرف.......................................................... 120

راه كارهاي بخش انرژي، الگويي براي ساير بخش ها..................................................... 121

بازيافت، راه كاري براي جبران ضايعات......................................................................... 123

راه كارهاي موردي اصلاح الگوي مصرف....................................................................... 124

منابع................................................................................................................... 125