مطالعه جمعيت و مسايل مربوط به آن به لحاظ گستردگي موضوع و طيف وسيع تغييرات آن در بين دانشمندان مختلف با زمينه‌هاي علمي متفاوت، كه موضوع بررسي‌هاي جغرافياي جمعيت است، نه‌تنها آن را در تلاقي با ساير شاخه‌هاي جغرافيا قرار داده بلكه منجر به پيدايش ديدگاه‌هاي مختلف در بين جغرافيدانان شده است.

امروزه مسائل مربوط به جمعيت، خصوصيات و ويژگي‌هاي آن، چنان رابطه تنگاتنگي با خود و با عوامل غيرجمعيتي پيدا كرده است كه جايي را براي اثبات حقانيت خود مبني بر ضرورت توجه به مسائل جمعيتي با ديگر عوامل باقي نگذاشته است.

كتاب حاضر در ۱۲ فصل تنظيم شده است. در فصل‌هاي ابتداي كتاب به مباحثي باعنوان جغرافياي جمعيت و روش‌هاي مطالعه آن، نگاهي گذرا به جمعيت جهان، پيشينه تاريخي و گذشته نگري جمعيت ايران، تعداد و الگوهاي توزيعي جمعيت در سطح كشور، توزيع فضايي – مكاني جمعيت و تركيب جنسي و سني جمعيت ايران پرداخته است و در بخش‌هاي پاياني مبحث‌هايي باعنوان تركيب و وضع سواد و آموزش در ايران، تركيب جمعيت فعال و نيروي انساني در ايران، رشد جمعيت و تحولات ديناميكي آن، مهاجرت و تحرك مكاني جمعيت، مهاجرت‌هاي داخلي ايران و مهاجرت‌هاي خارجي ايران را ارائه مي‌دهد.

كتاب حاضر، علاوه بر جنبه‌هاي آموزشي آن براي دانشجويان با هدف استفاده توسط كساني تهيه شده كه در فرآيند تصميم‌سازي و تصميم‌گيري بر روند توسعه و شرايط زيست انساني كشور دخالت دارند.

اين اثر علاوه بر دانشجويان رشته جغرافيا، مورد استفاده رشته‌هاي ديگر از قبيل جامعه‌شناسي، برنامه‌ريزي شهري، روستايي و ... قرار دارد.

كتاب «جغرافياي جمعيت ايران» در ۳۹۲ صفحه و به قيمت ۳۵ هزار ريال به چاپ رسيده است.

عنوان................................................................................................................. صفحه

مقدمه................................................................................................................. ۷

فصل ۱: جغرافیای جمعیت و روشهای مطالعه آن........................................................... ۹

۱. پیدایش تحول و تکامل جغرافیای جمعیت................................................................. ۹

۲. منابع آماری و روشهای مطالعه جمعیت................................................................... ۱۶

فصل ۲: نگاهی گذرا به جمعیت جهان........................................................................ ۲۰

۱. تعداد و توزیع جغرافیایی جمعیت در دنیا................................................................... ۲۰

۲. برخی شاخصها و ویژگیهای عمده جمعیتی.............................................................. ۳۴

۳. جمعیت و محیط زیست........................................................................................ ۴۵

فصل ۳: پیشینه تاریخی و گذشته‌نگری جمعیت ایران..................................................... ۴۹

۱. نظری بر گذشته جمعیت ایران............................................................................... ۴۹

۲. تعداد جمعیت ایران در گذشته براساس نظریات مختلف دانشمندان............................... ۵۳

۳. گذشته‌نگری جمعیت ایران در سالهای قبل از ۱۳۳۵.................................................... ۶۰

فصل ۴: تعداد و الگوهای توزیعی جمعیت در سطح کشور............................................... ۶۴

۱. ابعاد تحول جمعیت ایران....................................................................................... ۶۴

۲. تعداد و توزیع مکانی، فضایی جمعیت ایران (الگوهای توزیعی)...................................... ۶۶

۳. تراکم نسبی جمعیت و الگوهای جمعیت‌پذیری نواحی مختلف..................................... ۷۴

۴. تراکم بیولوژیک................................................................................................... ۸۶

فصل ۵: توزیع فضایی – مکانی جمعیت....................................................................... ۹۱

۱. زندگی غیرمتحرک یا یکجانشین............................................................................ ۹۱

۲. زندگی متحرک یا غیرساکن.................................................................................. ۱۲۸

فصل ۶: ترکیب جنسی و سنی جمعیت ایران............................................................... ۱۳۴

۱. ترکیب جنسی جمعیت و توزیع فضایی آن در سطح کشور........................................... ۱۳۴

۲. ساختار سنی و توزیع فضایی آن در سطح کشور...................................................... ۱۴۱

۳. ترکیب ویژه سنی جمعیت ایران............................................................................. ۱۴۶

فصل ۷: ترکیب و وضع سواد و آموزش در ایران............................................................... ۱۵۷

وضع سواد و آموزش در ایران..................................................................................... ۱۵۷

۱. وضع سواد و باسوادی در سطح کشور.................................................................... ۱۵۸

۲. مدارک تحصیلی باسوادان و عمق سواد در لایه‌های مختلف جمعیتی........................... ۱۶۹

۳. وضع آموزش، ویژگیهای جمعیت لازم‌التعلیم، جمعیت لازم‌التعلیم مدرسه‌رو..................... ۱۷۵

۴. توزیع جمعیت محصل در مقاطع مختلف تحصیلی...................................................... ۱۸۰

۵. توزیع جمعیت لازم‌التعلیم مدرسه‌رو و مشخصات کلی آنها.......................................... ۱۹۲

فصل ۸: ترکیب جمعیت فعال و نیروی انسانی در ایران.................................................... ۲۰۲

تعداد، توزیع، ساختار درونی و توزیع فضایی آن............................................................. ۲۰۲

مقدمه................................................................................................................. ۲۰۲

۱. جمعیت فعال..................................................................................................... ۲۰۳

۲. شغل و گروه‌بندی مشاغل.................................................................................... ۲۴۸

۳. موقعیت شغلی و توزیع شاغلان در گروههای مختلف سنی (سمت در شغل)................. ۲۵۳

۴. بیکاری، مشخصات و ویژگیهای بیکاران.................................................................... ۲۵۸

۵. خلاصه نتایج بخش فعالیت................................................................................... ۲۷۱

فصل ۹: رشد جمعیت و تحولات دینامیکی آن............................................................... ۲۷۷

مقدمه................................................................................................................. ۲۷۷

عوامل عمده تغییرات و حرکات طبیعی جمعیت ایران...................................................... ۲۷۸

سنجه‌های باروری.................................................................................................. ۲۷۸

فصل ۱۰: مهاجرت و تحرک مکانی جمعیت................................................................... ۳۱۵

مقدمه و روش کار................................................................................................... ۳۱۵

۱. مهاجرتهای داخلی ایران....................................................................................... ۳۱۸

۲. ترکیب سنی مهاجران و رابطه سن با درجه تحرک مکانی جمعیت................................ ۳۵۳

۳. مهاجرت در بستر زمانی و مدت آن......................................................................... ۳۵۶

فصل ۱۱: مهاجرتهای داخلی ایران.............................................................................. ۳۵۹

علل، عوامل و مکانیسم.......................................................................................... ۳۵۹

فصل ۱۲: مهاجرتهای خارجی ایران............................................................................. ۳۷۹

۱. تعداد مهاجران خارجی و توزیع آنها در مقاطع مختلف زمانی........................................ ۳۷۹

۲. توزیع جغرافیایی مهاجران..................................................................................... ۳۸۰

۳. ترکیب سنی و جنسی مهاجران خارجی................................................................. ۳۸۳

فرجام.................................................................................................................. ۳۸۴

منابع................................................................................................................... ۳۸۹