در سیستم‌های پایگاه داده‌ها، تمامی داده‌ها به‌صورت یکپارچه و تنها در یک محل ذخیره می‌شوند و تمامی کاربران می‌توانند به‌صورت اشتراکی و همزمان از این داده‌ها استفاده کنند. در سیستم‌های پایگاه داده‌ها، هیچ‌یک از کاربران به‌صورت مستقیم به داده‌ها دسترسی ندارند بلکه درخواست‌های خود را در قالب یک دستور سطح بالا به یک نرم‌افزار از پیش ساخته شده به‌نام نرم‌افزار مدیریت پایگاه داده‌ها یا DBMS تحویل می‌دهند.

کتاب حاضر در ۶ فصل تنظیم شده است و به مباحثی با عناوین تاریخچه و مفاهیم پایگاه داده‌ها، پایگاه داده‌های رابطه‌ای، جبر رابطه‌ای، زبان پرس‌وجوی ساخته یافته، نرمال‌سازی و مدل‌سازی داده‌ها با استفاده از نمودارهای موجودیت رابطه (ERD) می‌پردازد.

در این کتاب به جای پرداختن به ریز مسائل تئوری، با ارائه مثال‌ها و تمرین‌های متنوع و واقعی ذهن دانشجویان را برای کار در محیط‌های عملی آماده می‌کند.

در فصل‌های ابتدای کتاب تاریخچه و سیر تکاملی پایگاه داده‌ها را بررسی کرده، مدل‌های پایگاه داده‌ها را مقایسه کرده و اجزاء و روند کار سیستم‌های پایگاه داده‌ها را مورد بحث قرار می‌دهد.

سپس مفاهیم موجود در پایگاه داده‌های رابطه‌ای و قوانین حاکم بر آنها را تشریح می‌کند و در این کتاب، جبر رابطه‌ای را مجموعه‌ای از عملکردها و قوانینی معرفی می‌کند که برای پردازش رابطه‌ها یا جداول به‌کار می‌رود.

در نهایت در فصل‌های پایانی آمده است: مدل‌های داده، نمایشی نسبتاً ساده و غالباً گرافیکی از ساختارهای داده در دنیای واقعی هستند که می‌توانند به‌عنوان یک پل ارتباطی میان طراحان، برنامه‌نویسان و کاربران نهایی مورد استفاده قرار گرفته و آنها را در رسیدن به یک دید مشترک و فهم متقابل از برداشت‌های یکدیگر یاری می‌کنند.

تمامی سرفصل‌های تعریف شده از طرف وزارت علوم برای درس اصول و طراحی پایگاه داده‌های رشته کاردانی و کارشناسی کامپیوتر ارائه شده است.

کتاب «اصول و طراحی پایگاه داده‌ها» در ۲۹۴ صفحه و به قیمت ۲۷ هزار ریال به‌چاپ رسیده است.

عنوان................................................................................................................. صفحه

فصل ۱ – تاریخچه و مفاهیم پایگاه داده‌ها............................................................. ۹

۱-۱) مفاهیم مربوط به پایگاه داده‌ها.......................................................................... ۹

۲-۱)تاریخچه پایگاه داده‌ها........................................................................................ ۱۱

۳-۱) سیستمهای پایگاه داده‌‌ها................................................................................ ۱۹

۴-۱) اجزاء یک سیستم پایگاه داده‌ها......................................................................... ۲۱

۵-۱) انواع سیستمهای پایگاه داده‌ها......................................................................... ۲۳

۶-۱) وظایف DBMSو................................................................................................ ۲۵

۷-۱) معماری سیستمهای پایگاه داده‌‌ها..................................................................... ۳۰

۸-۱) مدلهای پایگاه داده‌ها....................................................................................... ۳۵

۱-۸-۱) مدل سلسله مراتبی.................................................................................... ۳۷

۲-۸-۱) مدل شبکه‌ای.............................................................................................. ۴۱

۳-۸-۱) مدل رابطه‌ای............................................................................................... ۴۵

تمرینهای فصل....................................................................................................... ۴۸

فصل ۲- پایگاه داده‌های رابطه‌ای......................................................................... ۴۹

۱-۲) مفاهیم پایگاه داده‌های رابطه‌ای......................................................................... ۴۹

۲-۲) قوانین حاکم بر پایگاه داده‌های رابطه‌ای: قوانین جامعیت داده‌ای............................... ۶۳

تمرینهای حل‌شده.................................................................................................. ۶۴

تمرینهای فصل....................................................................................................... ۸۲

فصل ۳- جبر رابطه‌ای......................................................................................... ۹۱

۱-۳) عملگرهای یکتایی.......................................................................................... ۹۴

۲-۳) عملگرهای اجتماع، اشتراک و تفاضل.................................................................. ۹۹

۳-۳) عملگرهای ضرب و پیوند................................................................................... ۱۰۲

۴-۳) عملگر تقسیم................................................................................................ ۱۱۱

۵-۳) عملگر جایگزینی............................................................................................. ۱۱۳

تمرینهای حل‌شده.................................................................................................. ۱۱۴

تمرینهای فصل....................................................................................................... ۱۲۱

فصل ۴- زبان پرس‌وجوی ساخت‌یافته................................................................... ۱۲۵

۱-۴) دستورات تعریف داده‌ها.................................................................................... ۱۲۶

۲-۴) دستورات دستکاری داده‌ها............................................................................... ۱۳۰

۳-۴) دستورات کنترل داده‌ها..................................................................................... ۱۴۶

تمرینهای حل‌شده.................................................................................................. ۱۴۷

تمرینهای فصل....................................................................................................... ۱۴۸

فصل ۵- نرمال‌سازی........................................................................................... ۲۰۵

۱-۵) جداول آنرمال.................................................................................................. ۲۰۶

۲-۵) جداول نرمال ۱................................................................................................ ۲۰۶

۳-۵)جداول نرمال ۲................................................................................................. ۲۰۹

۴-۵) جداول نرمال ۳ و BCNFو.................................................................................... ۲۱۱

۵-۵) جداول نرمال ۴................................................................................................ ۲۱۷

۶-۵) جداول نرمال ۵................................................................................................ ۲۲۱

تمرینهای حل‌شده.................................................................................................. ۲۲۷

تمرینهای فصل....................................................................................................... ۲۳۱

فصل ۶ – مدلسازی داده‌ها با استفاده از نمودارهای موجودیت رابطه (ERD)و......... ۲۳۵

۱-۶) گروه‌بندی مدلهای داده براساس درجات تجرید داده‌ها.............................................. ۲۳۶

۲-۶) نمودارهای ERو............................................................................................... ۲۴۰

۱-۲-۶) اجزاء اصلی نمودارهای ERو............................................................................ ۲۴۰

۲-۲-۶) انواع موجودیتها........................................................................................... ۲۴۸

۳-۲-۶) نوع و زیرنوعهای موجودیت............................................................................. ۲۵۲

۴-۲-۶) نگاشت یک نمودار ER به جداول پایگاه داده‌ها.................................................... ۲۵۵

تمرینهای حل‌شده.................................................................................................. ۲۶۵

تمرینهای فصل....................................................................................................... ۲۸۱