در ايران كه متوسط نزولات جوي آن از 240 تا 250 ميلي متر فراتر نمي رود، مخازن آب زيرزميني، كم و محدود است. مضافاً اين كه توزيع بارندگي نيز در سطح كشور نابرابر است. حدود 61 درصد مساحت كشور، داراي بارندگي بين 100 تا 250 ميلي متر حدود 13 درصد از مساحت آن داراي بارندگي كمتر از 100 ميلي متر در سال است. در اين صورت، روشن است كه بخش وسيعي از كشور، مانند بخش مركزي، جنوبي، شرقي و شمال شرقي، خشك و كم باران مي باشد. در اين مناطق، منبع آب اصلي از نوع زيرزميني بوده كه از گذشته هاي دور، به اين طرف، از طريق يك سيستم زهكشي زيرزميني به نام قنات استخراج شده و شرايط ايجاد تمدن را در اين بخش از كشور به وجود آورده است.

كتاب حاضر در 8 فصل با عناوين توزيع و چرخه آب در طبيعت، فضاهاي خالي در سازندهاي زمين شناسي جايگاه آب زيرزميني، پيدايش و حركت آب زيرزميني، كشف مخازن آب زيرزميني، استخراج و بهره برداري آب زيرزميني، كيفيت آب زيززميني، آب زيرزميني در سازندهاي سخت و مديريت منابع آب زيرزميني تنظيم شده است و اين كتاب كوششي است براي گشودن بابي در راستاي آشنايي مقدماتي با جنبه هاي نظري و كاربردي شناخت و بهره برداري اصولي آب زيرزميني كه عمدتاً براي دانشجويان رشته زمين شناسي، كشاورزي، منابع طبيعي، محيط زيست و جغرافيا درنظر گرفته شده است.

كتاب «هيدروژئولوژي سازندهاي نرم و سخت» در 396 صفحه و به قيمت 38 هزار ريال به چاپ رسيده است.

فهرست مطالب

عنوان................................................................................................................. صفحه

پيشگفتار............................................................................................................. 7

فصل اول: توزيع و چرخه آب در طبيعت................................................................. 9

1-1- توزيع آب در طبيعت.......................................................................................... 9

2-1- چرخه آب در طبيعت (سيكل هيدرولوژي).............................................................. 10

1-2-1- معرفي اجمالي اجزاي ترازنامه كلي آب............................................................. 12

فصل 2: فضاهاي خالي در سازندهاي زمين‌شناسي جايگاه آب زيرزميني.............. 28

كليات ................................................................................................................. 28

1-2- انواع فضاهاي خالي......................................................................................... 29

1-1-2- نقش فضاهاي خالي در هدايت و ذخيره‌سازي آب............................................... 31

2-1-2- روش‌هاي محاسبه فضاهاي خالي مفيد يا آبدهي ويژه........................................ 33

3-1-2- رابطه بين آبدهي ويژه و نفوذپذيري.................................................................. 36

فصل 3: پيدايش و حركت آب زيرزميني................................................................. 37

1-3- مناطق هوابين و اشباع.................................................................................... 37

2-3- آبخانه‌ها و خصوصيات آنها................................................................................. 40

3-3- حركات عمودي سطح آب زيرزميني (مورفولوژي سطح آب آبخانه‌ها).......................... 48

4-3-خصوصيات هيدروديناميكي آبخانه‌ها (آزمايش‌هاي پمپاز).......................................... 68

فصل 4: كشف مخازن آب زيرزميني..................................................................... 93

كليات.................................................................................................................. 93

1-4- غيبگويي آب.................................................................................................. 94

2-4- مطالعات زمين‌شناسي.................................................................................... 95

3-4- پژوهش‌هاي ژئوفيزيكي سطحي........................................................................ 97

4-4- حفاري.......................................................................................................... 114

5-4- چاه‌پيمايي..................................................................................................... 131

6-4- تفسير لاگ‌هاي چاه‌پيمايي............................................................................... 149

فصل 5: استخراج و بهره‌برداري آب زيرزميني....................................................... 151

كليات.................................................................................................................. 151

1-5- استخراج آب زيرزميني توسط چاه....................................................................... 152

2-5- استخراج و بهره‌برداري آب زيرزميني توسط قنات.................................................... 196

3-5- بهره‌برداري آب از چشمه‌ها................................................................................ 200

فصل 6: كيفيت آب زيرزميني................................................................................ 205

كليات.................................................................................................................. 205

1-6- ويژگي‌هاي كيفي آب زيرزميني در سازندهاي مختلف زمين‌شناسي......................... 216

2-6- روش‌هاي بررسي كيفيت آب زيرزميني................................................................ 220

3-6- كيفيت آب براي مصارف مختلف.......................................................................... 226

4-6- آلودگي آب زيرزميني........................................................................................ 235

فصل 7: آب زيرزميني در سازندهاي سخت........................................................... 240

كليات.................................................................................................................. 240

1-7- آب زيرزميني در سازندهاي سخت كارستي‌شونده يا قابل حل................................. 240

2-7- آب زيرزميني در سازندهاي سخت غيرقابل كارستي شدن...................................... 281

3-7- معرفي خصوصيات هيدروژئولوژيكي و هيدروديناميكي برخي از سازندهاي سخت غيرقابل

كارستي شدن...................................................................................................... 305

4-7- كيفيت آب زيرزميني در سازندهاي سخت............................................................ 312

فصل 8: مديريت منابع آب زيرزميني...................................................................... 313

كليات.................................................................................................................. 313

1-8- قوانين و مقررات آب......................................................................................... 315

2-8- مديريت آبخانه‌ها يا مخازن آب زيرزميني............................................................... 327

3-8- حريم قنات و روش‌هاي تعيين آن......................................................................... 354

4-8- مدل‌هاي آب زيرزميني و كاربرد آن....................................................................... 358

5-8- تغذيه مصنوعي آب زيرزميني............................................................................. 372

منابع.................................................................................................................. 379

نمايه.................................................................................................................. 383