این کتاب تلاش کرده است ضمن ارائه تعریفی جامع از شفافیت، امکان ارزیابی اغلب حوزه‌ها با نگرش شفافیت را فراهم آورد. ضمناً برای اولین بار، جامعیت در پیشینه پژوهیِ موضوع شفافیت در دستور کار قرار گرفت. از این‌رو، با توجه به ماهیت مقالات و موضوعات علمی منتشره، فراتحلیل کیفی مقالات (فارسی- علمی پژوهشی) در موضوع شفافیت را به‌عنوان جامع‌ترین و روش‌مندترین مسیری انتخاب شود که می‌توانست دسترسی به انباره دانش در موضوع شفافیت را ممکن سازد، تا ضمن تبیین وضعیت ذخیره دانایی کشور در موضوع شفافیت، این ارزیابی را ممکن سازد که وضعیت موجود نظام حکمرانی کشور از منظر شفافیت؛ آیا زاییده وضعیت ذخیره دانایی است یا ریشه در عوامل دیگر دارد.

اگرچه فراتحلیل کیفی مقالات فارسی و علمی-پژوهشی شفافیت، کارکردها و یافته‌های اساسی متعددی دارد و در بسیاری از مطالعات دیگر در موضوعات شفافیت و مبارزه با فساد و مدیریت تعارض منافع می‌تواند مفید واقع شود، لیکن نگارنده معتقد است که مدیریت امور پژوهشی کشور، ساختار انگیزشی مناسبی را برای تقویت مطالعات جامع و دقیق شفافیت پایه‌ریزی نکرده است و در این میان، مسأله محور نبودن نظام کارشناسی و جامعه اندیشگاهی (دانشگاه‌ها، موسسات پژوهشی، اندیشکده‌ها و...) مزید بر علت شده است و شاهد کمبود یا ناتوانی نسبی در تبیین موضوعات و محورهای مهم تصمیم‌گیری در زمینه شفافیت می‌باشیم. از این‌رو، پس از تبیین فراتحلیل کیفی و تشریح یافته‌های سیاستی منتج از آن، در راستای مسأله‌محوری بیان شده، محورهای مهم تصمیم‌گیری و رئوس اصلی شفافیت نظام حکمرانی کشور ارائه شده است که بر‌اساس جستجوی انجام شده، شاید بتوان آن را اولین مطالعه جامع در خصوص تبیین محورهای موردنیاز برای شفاف‌سازی دستگاه‌های اجرایی نامید که امید است با تلاش دیگر پژوهشگران، در مطالعات آتی، نقد یا تکمیل شود.

 مقدمه 11

بخش اول؛ مبانی، مفاهیم و منطق شفافیت 19

بخش دوم؛ پیشینه پژوهی، فراتحلیل کیفی مطالعات شفافیت 27

پیشینه سیاستگذاری شفافیت در کشور 27

پیشینه مطالعات علمی-پژوهشی 32

گام‌های اساسی در انجام فراتحلیل 36

فرآیند انتخاب مقالات و موضوعات اساسی 36

یافته‌های آماری مقالات 39

دسته‌بندی اصلی و موضوعی گزاره‌ها 40

معیار دسته‌بندی: نظریه عمومی کنش یا نظریه‌ نظام‌ها 41

فرآیند دسته‌بندی گزاره‌ها و گویه‌ها 45

نتایج فراتحلیل کیفی: جدول یافته‌ها و راهکارها 47

بخش سوم؛ ملاحظاتی در باب عملکرد حوزه شفافیت؛ الزامات و اقتضائات دوره گذار 171

کنکاشی در باب فقدان گزارش جامع عملکرد حوزه شفافیت: 171

الزامات و اقتضائات ارتقاء شفافیت نظام حکمرانی کشور از منظر ادبیات اقتصاد سیاسی: 174

بخش چهارم: پیشنهاد نقطه آغازین شفافیت با شفاف‌سازی مجلس شورای اسلامی 185

شفافیت عملکرد پارلمان 187

وظایف و کارکردهای ارکان مجلس شورای اسلامی 194

اهم مصادیق و محورهای شفافیت عملکرد مجلس شورای اسلامی: 206

شفافیت آرای نمایندگان پارلمان 215

تجربیات بینالمللی شفافیت آراء در پارلمان 219

ارائه توصیه‌های سیاستی ناظر بر شفافیت آرای نمایندگان مجلس شورای اسلامی: 224

بخش پنجم؛ مسائل و محورهای مهم تصمیم‌گیری برای قانون‌گذاری در حوزه شفافیت 229

بخش ششم؛ مفاد لایحه شفافیت و پیشنهادات اصلاحی 243

بخش هفتم؛ جمع‌بندی و نتیجه‌گیری 305

منابع و مآخذ 315

پیوست 323