نظام مدیریت شهری ایران به سبب تمرکز در ساختار نهادی - سیاسی نسبت به سیستم‌های بالادست و نظام‌های ملی و منطقه‌ای دارای رابطه‌ای سلسله‌مراتبی خطی است که آن را به سمت مدیریتی منفعل سوق داده است. عدم هم‌افزایی و تشریک‌مساعی بین سازمان‌ها و نهادهای سیاستگذاری و اجرایی متعدد از دیگر چالش‌های نظام مدیریت فضایی منطقه‌ای است. برخی از محققان حوزه کلان‌شهری، به‌وجودآمدن چالشی چون واگرایی سیاستی، به معنای وجود هم‌پوشی قلمروهای مدیریتی و حکومتی متعدد را ناشی از بسط و توسعه فرایند شهرنشینی یا همان مسئله مقیاس مناطق کلان‌شهری می‌دانند و البته برخی نیز آن را نتیجه ساختارهای جغرافیایی، تاریخی و اقتصادی تمرکزگرا در سیستم مدیریتی در سطوح مختلف می‌دانند که به‌ویژه در طول یک‌صد سال اخیر زمینه‌های تشدید ابعاد تمرکز و حذف تدریجی سازوکارها محلی مدیریت را سبب شده است. این کتاب حاوی مطالبی است که برنامه ریزان و مدیران شهری کشور را با موضوع مدیریت کلان‌شهرها، چالش‌ها و آینده شهرها بیشتر آشنا ساخته و اثرات و بنیان‌های فکری مطلوب و کاراتری را در ارتباط با مکانیسم‌های اجرایی شهر فراهم می‌آورد

فهرست مطالب

فصل اوّل: جهانی­شدن

شهرهای جهان در سال ۲۰۱۸. 2

شهر چیست؟. 2

شهرهای درحال­رشد جهان از نظر اندازه و جمعیت... 4

مردم ساکن در شهرهای بزرگ جهان.. 6

سبقت دهلی از توکیو تا سال 2030. 8

شهرهای بزرگ واقع­­شده در جنوب جهان.. 9

خطر ابتلای شهرهای آسیب‌پذیر به بلایای طبیعی.. 11

خطر ابتلای شهرها در معرض بلایای طبیعی.. 11

مدیریت‌ها و سیاست‌ها 22

بررسی مکانیزم‌های اجرایی شهرداری... 23

تعیین مؤلفه‌های اساسی سیستم مدیریت شهری... 23

تبیین جایگاه و وظایف مدیریت شهری در نظام‌های برنامه‌ریزی و مدیریت اجرایی.. 25

تعیین چگونگی ارتباط مدیریت شهری با برنامه‌ریزی شهری... 27

تعیین اهداف، وظایف و راهبردهای سیستم مدیریت شهری... 28

اهداف مدیریت شهری... 28

وظایف مدیریت شهری... 29

راهبردهای مدیریت شهری... 31

ویژگی‌های سازمانی و تشکیلاتی مطلوب سیستم مدیریت شهری... 31

مدیریت شهری با رویکرد یکپارچه­نگر. 34

انواع تفرّق.. 36

سیستم شهر و منطقه. 36

تفرّق عملکردی در نظام اداره و مدیریت شهری... 39

یکپارچه‌سازی سیاستی در مدیریت یکپارچه شهری... 40

الف) میزان و سطح تعامل.. 40

ب) برون داده‌ها 40

مدیریت شهری یکپارچه، رویکرد مقابله با تفرّق عملکردی... 41

منابع و مآخذ. 43

فصل دوم: برنامه­ریزی و مدیریت شهری

فصل سوّم: باهم آینده شهری را بسازیم

1. برنامه‌های توسعه جهانی و دولت‌های محلی.. 48

۲. چشم­انداز شهری درحال‌تغییر: ‌کلان‌شهر‌ها، شهرها، شهرک­ها و قلمروها 50

٣. اصول دستور کار ما 60

4. گزارش چهارم جهانی در خصوص دموکراسی محلی و تمرکززدایی.. 66

۱. مقدمه. 77

1-1- رشد و تغییر در مناطق ‌کلان‌شهر‌ی... 81

1-2- برآورده­کردن نیازهای عصر ‌کلان‌شهر‌ی... 84

٢. اداره: مدل­های تثبیت­شده و در حال ظهور برای مناطق ‌کلان‌شهر‌ی... 90

2-1- مدل‌های مختلف مدیریت ‌کلان‌شهر‌ی... 94

2-2- مناطق ‌کلان‌شهر‌ی دموکراتیک و نقش دولت­های محلی به­عنوان نماینده اتحادیه. 101

2-3- اصلاح اداره ‌کلان‌شهر‌ی... 106

2-3-1- تأمین بودجه مناطق ‌کلان‌شهر‌ی ستون حمایتی هرگونه اصلاحات... 107

چالش‌های مالی ‌کلان‌شهر‌ی... 108

راهی برای خودکفایی درآمد ‌کلان‌شهر‌. 111

2-3-2- تأثیر اصلاحات... 117

2-4- نقش سایر رده­های دولت در توسعه ‌کلان‌شهر‌ی... 119

2-5- نقش سازمان­های غیردولتی و مدنی در اداره مناطق ‌کلان‌شهر‌ی... 122

2-5-1- شکل­های نهادینه­شده دموکراسی مشارکتی: نور و سایه. 123

بودجه‌های مشارکتی: تحول‌های جدید. 127

2-5-2- ابتکار عمل‌های جامعه مدنی.. 129

2-5-3- مهاجرت، ادغام و استقبال از مناطق ‌کلان‌شهر‌ی... 131

2-6- برنامه‌ریزی استراتژیک: ابزار اداره برای مشارکت و مدیریت یکپارچه ‌کلان‌شهر‌ی... 132

٣- توسعه اقتصادی در مناطق ‌کلان‌شهر‌ی... 137

3-1- اقتصادهای ‌کلان‌شهر‌ی، تراکم و حاشیه­نشینی مثبت... 138

3-2- اثرات خارجی منفی و عواقب رقابت... 142

3-2-1 - تأثیرات دوقطبی شدن در مناطق ‌کلان‌شهر‌ی... 144

3-2-2- اثرات خارجی در ملت­های بزرگ­تر. 146

3-3- اجرای استراتژی­های شهری برای توسعه اقتصاد ‌کلان‌شهر‌. 147

پشتیبانی از بین‌المللی سازی... 152

استراتژی فضایی برای اقتصاد ‌کلان‌شهر‌ی درحال‌تغییر. 153

بسترهای شبکه و به اشتراک‌گذاری دانش.... 155

عوامل سرعت‌بخش  «برندسازی» و رویدادهای بین‌المللی.. 156

حمایت مالی و ظرفیت در شرکت­های کوچک و متوسط و تعهد اقتصاد اجتماعی و مشارکتی.. 158

رویکرد چند چرخه‌ای مناطق ‌کلان‌شهر‌ی... 159

3-4- وعده روش­های جایگزین برای توسعه اقتصادی... 160

اقتصادهای اجتماعی و مشارکتی.. 160

اقتصاد غیررسمی.. 162

ضرورت برای سازماندهی مجدد توسعه اقتصادی ‌کلان‌شهر‌. 165

ایجاد رویکرد اقتصادی مشارکتی بیش­تر در مناطق ‌کلان‌شهر‌ی... 166

نقش سازمان‌های رهبری تجاری... 171

3-5- ترکیب جذابیت با شمول: آیا جایگزین‌هایی برای هم­بستگی بیش­تر در مناطق شهری و بین آن­ها وجود دارد؟. 172

3-5-1- سیاست­ها و هم­بستگی در مناطق ‌کلان‌شهر‌ی... 178

در سطح سیستم شهری... 178

در سطح ‌کلان‌شهر‌ی... 179

4. توسعه پایدار و کیفیت زندگی در مناطق ‌کلان‌شهر‌ی... 184

4-1- مناطق ‌کلان‌شهر‌ی و اقدامات زیست‌محیطی.. 186

4-1-1- طرح‌های ابتکاری در دست اقدام. 188

برنامه آب‌وهوایی و زیرساخت‌های شهری... 189

تحرک پایدار. 191

بهره‌وری و انتقال انرژی... 194

فضاهای سبز و عمومی.. 197

مدیریت زباله و اقتصاد چرخشی: از آلودگی تا زباله صفر. 199

امنیت غذایی و کشاورزی شهری... 201

4-1-2 - تراکم.. 203

4-1-3- مناطق ‌کلان‌شهر‌ی در برابر خطر: تاب‌آوری اقدامات انجام‌شده و ‌چشم‌اندازها 207

4-2- ثبات اجتماعی و کیفیت زندگی در ‌کلان‌شهر‌ها 213

4-2-1- دسترسی به زمین: اولین قدم برای مسکن مناسب... 214

4-2-2- حق مسکن.. 216

4-2-3- دسترسی به خدمات عمومی.. 221

ارائه خدمات و مسئله توان مالی.. 223

مدیریت خدمات اساسی: نقش مشارکت از پایین‌به‌بالا.. 225

4-3- رشته نوظهور: بُعد فرهنگی ‌کلان‌شهر‌ی... 230

تأکید بر سیاست‌های فرهنگی.. 230

نو سنجی فرهنگ.... 232

حاکمیت فرهنگ.... 232

5. طرح‌ریزی دستور کار برای مناطق ‌کلان‌شهر‌ی... 234

5-1- پیگیری تغییر اداره ‌کلان‌شهر‌ی... 235

5-2- تناقض مبارزه ‌کلان‌شهر‌ی برای رقابت... 238

5-3- مناطق ‌کلان‌شهر‌ی پایدار و ‌انعطاف‌پذیر می‌توانند منجر به تغییر به سمت شهرهای ‌کم‌کربن     شوند. 242

5-4- تغییر پارادایمی در درک ما از پایداری: نسبت به «حقوق شهری». 244

5-5- پیام­های کلیدی... 250