کتاب «درآمدی بر جامعه آرمانی توسعه، برداشتی از منابع اسلامی» گامی است در مسیر توصیف آرمان شهر توسعه و پیشرفت از دیدگاه اسلام. به مانند آرمانشهر که ابعاد گسترده ای دارد، توسعه نیز ابعاد مختلفی از زندگی را برای رسیدن به «زندگی کامل» یا «خوشبختی» در بر می گیرد. از طرفی مفهوم حیات طیبه برگرفته از کلام وحی نیز با ارائه مفاهیم والا و وسیع خود می تواند نوعی خوشبختی منتهی به آرمانشهر را نشان دهد که غایت توسعه است. در این آرمانشهر آن حاکمیت، اقتصاد، دولت، خانواده، امنیت اقتصادی، و حیات طیبه و.. مورد توجه است. آرمانشهری اخلاقی، خرد ورز، عدالت بنیان، دانش مدار، مبتنی بر تولید، خانواده محور، انسان مدار، ارزش بنیان، حق باور، شایسته گزین، متکثر، آزاد، نوع دوست و قانونمند که به فراوانی عاری از فقر و تبعیض رسیده است

فهرست

بخش اول: آرمان‌گرایی و توسعه. 15

1-1- فصل اول: آرمان‌گرایی و ضرورت آن در توسعه. 17

خلاصه فصل 23

1-2- فصل دوم: آرمان‌گرایی و جامعه آرمانی.. 25

1-3- فصل سوم: نگاهی به آرمانشهر‌ها 31

1-3-1- مدینه فاضله افلاطون. 32

۱ـ۳ـ۲ـ اتوپیای توماس مور. 33

1-3-3-آرمانشهر کامپانلا 37

1-3-4- آرمانشهر فرانسیس بیکن 40

دولت‌شهر جاودانی هارینگتون 41

۱ـ۳ـ۵ـ ایکاری آرمانشهر اتین کابه 42

1-3-6- مدینه فاضله فارابی 44

خلاصه فصل 47

1-4- فصل چهارم: مفهوم، ابعاد و آرمان‌های توسعه. 49

1-4-1-آرمان خوشبختی و توسعه. 58

خلاصه فصل.. 65

بخش دوم: مبانی، ابعاد و آرمان‌های توسعه در اسلام 67

2 ـ1 ـ فصل اول: مبانی و ابعاد توسعه از دیدگاه اسلام. 69

2-1-1- اصول فلسفی.. 69

2-1-1-1-  هدفمندی جهان. 69

2-1-1-2- مالکیت خداوند 70

2-1-1-3- ربوبیت خداوند. 70

2-1-1-4- فرمانروایی خداوند. 74

2-1-2- اصول ایمانی.. 74

2-1-2-1- ایمان به خدا 74

2-1-2-2- ایمان به غیب.. 75

2-1-2-3- ایمان به آخرت 76

2-1-2-5- ایمان به‌وسیله بودن مال 78

2-1-2-6- ایمان به رابطه تقوی‌پیشگی و برکت.. 79

2-1-2-7- ایمان به رابطه شکر و فزونی نعمت 80

2-1-3- اصول معرفت‌شناسانه 81

2-1-3-1- راهنمایی وحی.. 81

2-1-3-2- یاری عقل و تجربه (حس) 81

2-1-4- اصول انسان‌شناسانه 82

2ـ1ـ4ـ۱ـ دو بعدی بودن انسان. 82

۲ـ۱ـ۴ـ۲ـ اصل مسئولیت انسان. 83

۲ـ۱ـ۴ـ۳ـ اصل خلیفه‌اللهی انسان بر روی زمین.. 83

۲ـ۱ـ۴ـ۴ـ اصل امانت‌داری انسان. 84

۲ـ۱ـ۵ـ ابعاد فراگیر و گسترده توسعه در اسلام. 85

خلاصه فصل.. 88

۲ـ۲ـ فصل دوم: سعادت و خوشبختی آرمانی در اسلام...................................................................... 87

2-2-1-دیدگاه‌شناسی سعادت.. 91

خلاصه فصل.. 97

2-3-فصل سوم: فوز و فلاح، و خوشبختی آرمانی در اسلام. 99

2-3-1- فلاح. 99

2-3-1-1- واژه‌کاوی و مفهوم فلاح. 99

2-3-1-2- واژه‌های مترادف با فلاح 99

2-3-1-3- واژه‌های هم معنا با فلاح در متون تفسیری.. 101

2-3-1-4- ابزار دستیابی به فلاح. 103

2-3-2- فوز. 105

2-3-2-1- واژه‌‌کاوی فوز. 106

2-3-2-2- واژه‌های همسنگ با «فوز» در تفسیر 110

2-3-2-3- ابزار دستیابی به فوز. 110

2-3-3- همسویی واژه‌های فوز و فلاح 111

2-3-4- رابطه مقدمی فلاح و فوز. 113

خلاصه فصل.. 118

2-4- فصل چهارم: حیات طیبه، و خوشبختی آرمانی اسلام. 119

2-4-1- مفهوم لغوی واژه طیِّب.. 119

2-4-2- مفهوم قرآنی واژه طیِّب.. 125

2-4-3- مفهوم تفسیری حیات طیبه. 127

خلاصه فصل.. 131

بخش سوم: جامعه‌ آرمانی توسعه در اسلام. 133

3-1- فصل اول: جامعه آرمانی عصر ظهور. 135

3-1-2- دستاوردهای جامعه آرمانی عصر ظهور. 137

3-1-2-1- عدالت.. 138

3-1-2-2- توازن اقتصادی.. 139

3-1-2-3- علم و آگاهی 141

3-1-2-4- امنیت.. 142

3-1-2-5- سلامت.. 143

3-1-2-6- توسعه و رشد اقتصادی.. 144

3-1-2-7- رفاه. 145

3-1-3-2- شیوه حکمرانی.. 149

3-1-3-4- ساختار حقوقی.. 151

3-1-3-5- وضعیت اجتماعی.. 152

خلاصه فصل.. 158

۳ـ۲ـ فصل دوم: جامعه آرمانی یا جامعه‌ طیبه. 161

3-2-1- چیستی جامعه طیبه. 162

3-2-2- تأمین زندگی فردی 163

3-2-3- سکینه و آرامش... 163

3-2-4- آسایش جسمانی.. 164

3-2-5- امنیت.. 164

3-2-6- عزت اجتماعی.. 165

3-2-7- علم و آگاهی.. 166

3-2-8- کار و تلاش... 167

3-2-9- حاکمیت عدل. 168

3-2-10- خانواده‌محوری «خانواده طیبه». 169

3-2-11- انسان‌محوری 170

3-2-12- اخوت.. 170

3-2-13- تعاون. 171

3-2-14-  مشارکت سیاسی و اجتماعی 172

3-2-15- آزادی عمومی.. 172

3-2-16- استقلال 173

خلاصه فصل.. 174

بخش چهارم: ویژگی‌های جامعه‌ طیبه. 177

4-1- فصل اول: انسان در جامعه طیبه. 179

4-1-1- انسان کامل.. 179

4-1-2- انسان مطلوب 179

4-1- 3- منزلت انسان. 180

4-1-4- روابط انسان. 181

4-1-4-1- ارتباط انسان با خود. 181

4-1-4-2- ارتباط انسان با خدای متعال. 182

4-1-4-3- ارتباط انسان با طبیعت.. 183

4-1-4-4- ارتباط انسان با انسان‌های دیگر. 186

4-1-5- تحلیل قرآنی شهید صدر از روابط انسان. 188

خلاصه فصل.. 193

4-2-فصل دوم: ویژگی‌های اجتماعی جامعه طیبه. 195

4-2-1- آرامش... 195

4-2-2- آسایش جسمانی.. 198

4-2-4- دادگری و برابری.. 200

4-2-5- خانواده. 203

4-2-6- مشارکت اجتماعی.. 204

4-2-7- پیوستگی و همبستگی.. 205

4-2-8- همیاری اجتماعی.. 207

4-2-9- سرمایه اجتماعی.. 208

4-3- فصل سوم: ویژگی‌های فرهنگی.. 213

4-3- 1- نگرش عمومی به دنیا 213

4-3-2- دیدگاه عمومی نسبت به خرد. 213

4-3-3- باور عمومی به برابری 215

4-3-4- سامان‌پذیری 215

4-3-6- باور به راستگویی و امانت‌داری 217

خلاصه فصل.. 218

۴ـ۴ـ چهارم: ویژگی‌های سیاسی جامعه طیبه. 219

4-4-1- واژه‌کاوی و مفهوم‌شناسی حکومت و حاکمیت.. 220

4-4-3- منشأها و ملاک‌های مشروعیت.. 224

4-4-4- مشارکت و نظارت مردمی.. 233

4-4-6- ویژگی کارگزاران. 240

4-4-7- ولایت فقیه 241

4-4-7- حقوق دوسویه‌ حکومت و مردم 247

4-4-7-1- حقوق مردم بر حاکم. 247

خلاصه فصل.. 250

4-5- فصل پنجم: ویژگی‌های اقتصادی.. 253

4-5-1- کار و تلاش... 253

4-5- 2- تولید. 254

4-5- 2- 1- مبانی تولید. 254

4-5- 2- 2- انگیزه تولید. 255

4-5- 3- برخورداری مالی.. 256

4-5- 4- مصرف در جامعه طیبه. 260

4-5- 5- حاکمیت دادگری.. 263

4-5- 6- امنیت اقتصادی. 267

خلاصه فصل.. 268

بخش پنجم: نهادها در جامعه طیبه. 269

5-1- فصل اول: نهاد خانواده در جامعه طیبه. 271

5-1- 1- مفهوم خانواده. 272

5-1- 2- ارکان خانواده. 273

5-1- 3- انگیزه‌های تشکیل خانواده. 274

5-1- 4- اهداف و کارکردهای خانواده 275

5-1- 5- کارکرد زیستی و طبیعی.. 276

5-1- 6- کارکردهای روحی و روانی.. 277

5-1- 7- کارکردهای تربیتی 278

خلاصه فصل.. 281

5-2- فصل دوم: نهاد بازار در جامعه طیبه. 283

5-2-1- پشتوانه ‌های اعتقادی 283

5-2-3- نهادسازی‌ برای کارآمد کردن بازار. 285

5-2-3-1- زیر نهادهای پیشگیرانه 286

5-2-3-2- زیر نهادهای تسهیل کننده. 289

5-2-3-3- قواعد ارتباطی.. 290

خلاصه فصل 301

5-3- فصل سوم: نهاد دولت در جامعه طیبه. 303

5-3-1- تبیین مفهوم دولت.. 303

5-3-2- ضرورت وجود دولت در اسلام. 306

5-3-3- دسته‌بندی‌های دولت.. 308

5-3-4- انگیزه در نهاد دولت.. 309

5-3-5- مقایسه اجمالی دولت در جامعه طیبه با دولت‌های دیگر. 312

5-3-6- اختیارات دولت.. 315

5-3-6-1- حق نظارت و كنترل. 315

خلاصه فصل.. 321

5-4- فصل چهارم: کارکردهای دولت در جامعه طیبه. 323

5-4-1- کارکرد تعالی‌گرا 327

5-4-1-2- تلاش برای تعالی ارزش‌های انسانی و اسلامی.. 328

5-4-1-3- اجرای حدود الهی و برپایی شعائر دینی.. 331

5-4-2-کارکرد سامانه‌ساز. 334

5-4-3-کارکرد دادگرا 336

5-4-3-1- برپایی دادگری اجتماعی و اقتصادی.. 337

5-4-3-2- تامین اجتماعی و رفع فقر. 338

5-4-3-3- باز توزیع درآمد. 341

5-4-3-4- توازن اجتماعی و اقتصادی 341

5-4-6- کارکرد امنیت‌گرا 347

5-4-7-1- تولید کالاهای عمومی.. 350

5-4-7-2- تولید کالاهای با آثار جانبی مثبت.. 351

5-4-8- کارکرد نظارت‌مدار. 353

خلاصه فصل.. 355

5-5- فصل پنجم: منابع درآمدی دولت در جامعه طیبه 357

5-5-1- زكات.. 357

5-5-2-خمس... 358

5-5-3- خراج 359

5-5-4- زكات فطرة 360

5-5-5- انفال و منابع طبیعی 360

5-5-6- مالیات.. 361

5-5-7- كفاره 363

5-5-8- وام‌خواهی و مشاركت.. 364

خلاصه فصل.. 365

5-6- فصل ششم: نهاد های غیر انتفاعی جامعه طیبه. 367

5-6-1- نهاد قرض‌الحسنه 367

5-6-1-1- تعریف قرض و قرض‌الحسنه‌. 367

5-6-1-1- انگیزه در قرض‌الحسنه. 369

5-6-1-3- شرایط قرض‌الحسنه‌. 371

5-6-2- نهاد وقف.. 374

5-6-2-1- شرایط وقف 375

5-6-2-2- گونه‌های وقف.. 375

5-6-2-3- انگیزه در وقف.. 376

5-6-2-4- کارکردهای وقف.. 378

خلاصه فصل.. 381

بخش ششم: جامعه آرمانی توسعه در اسلام 383

6ـ1ـ آرمان‌گرایی و جامعه آرمانی توسعه 385

6ـ1ـ1ـ آرمان‌گرایی و ضرورت آن در توسعه. 385

6ـ1ـ2ـ آرمان‌گرایی و ضرورت آن در توسعه. 385

6ـ2ـ نگاهی به آرمانشهر‌ها 386

6ـ2ـ 1ـ مفهوم، ابعاد و آرمان‌های توسعه (خوشبختی) 387

6ـ2ـ 2ـ مبانی، ابعاد و آرمان‌های توسعه در اسلام. 389

6ـ2ـ 3ـ سعادت، و خوشبختی آرمانی در اسلام. 389

6ـ2ـ 4ـ فوز و فلاح، و خوشبختی آرمانی در اسلام. 390

6ـ2ـ5ـ حیات طیبه و خوشبختی آرمانی اسلام. 390

6ـ3ـ جامعه‌ آرمانی توسعه در اسلام 391

6ـ3ـ 1ـ جامعه آرمانی عصر ظهور 391

6ـ3ـ 2ـ جامعه آرمانی یا جامعه‌ طیبه 393

6ـ4ـ ویژگی‌های جامعه‌ طیبه. 394

6ـ4ـ 1ـ انسان در جامعه طیبه. 394

6ـ4ـ2ـ ویژگی‌های اجتماعی جامعه طیبه 395

6ـ4ـ 3ـ ویژگی‌های فرهنگی 396

6ـ4ـ 4ـ ویژگی‌های سیاسی جامعه طیبه. 396

6ـ4ـ 5ـ ویژگی‌های اقتصادی.. 397

6ـ5ـ نهادها در جامعه طیبه 398

6ـ5ـ 1ـ نهاد خانواده در جامعه طیبه. 398

6ـ5ـ 2ـ نهاد بازار در جامعه طیبه 399

6ـ5ـ 3ـ نهاد دولت در جامعه طیبه. 400

6ـ5ـ 4ـ کارکردهای دولت در جامعه طیبه. 400

6ـ5ـ 5ـ منابع درآمدی دولت در جامعه طیبه. 401

6ـ5ـ 6ـ نهادهای غیر انتفاعی جامعه طیبه. 402

منابع. 405