این کتاب، بخشی از نتایج طرح پژوهشی «ماهیت انسان از منظر متفکران غربی» است که در سال‌های 1395-1393 با مسئولیت سرکار خانم دکتر مژگان محمدی در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی اجرا شد. در واقع، طرح ماهیت انسان، اولین طرح از محور اول شبکه برنامه سوم گروه پژوهشی الهیات و فلسفه با عنوان «انسان‌شناسی مقایسه­ای» است. محور اول این شبکه برنامه به بررسی واقعیت­های انسان اختصاص دارد و شامل دو طرح پژوهشی ماهیت انسان و روابط انسان است. محور دوم به تحقیق درباره ارزش‌های انسان می‌پردازد و در آن سه طرح پژوهشی با عنوان‌های «مطلوب­های اخلاقی»، «مطلوب­های روانشناسی» و «معنای زندگی» اجرا شد. چیستی ماهیت یا سرشت انسان، مهمترین پرسش در مجموعه تحقیقات انسان‌شناسی است و از این جهت به‌عنوان اولین طرح در شبکه برنامه گروه اجرا شد. 

فهرست مطالب

سخن پژوهشگاه 9

قدردانی.. 11

پیشگفتار 13

افلاطون/ مژگان محمدی.. 23

مقدمه. 25

ماهيت نوعی انسان. 31

ساحت‌هاي وجودي انسان. 31

فناناپذیری نفس... 34

کمال نفس... 38

ماهیت و کارکردهای ساحت نفس... 42

رابطه ساحت‌های وجودي انسان. 45

هويت نوعي انسان. 54

اجزای نفس... 55

رابطه مطلوب بین اجزای نفس... 57

رابطه ساحت‌هاي نفس با یکدیگر. 58

رابطه ساحت ارادی و ساحت معرفتی ـ عقیدتی.. 59

رابطه ساحت معرفتی، عقیدتی و ساحت احساسات، عواطف و هیجانات.. 61

رابطه ساحت ارادی و ساحت احساسی، عاطفی و هیجانی.. 63

تحلیل نقش ساحت معرفتی، عقیدتی در اعمال. 64

هویت شخصی.. 66

ذات اخـلاقي انسان. 69

سرشت اخلاقی انسان‌ها از نظر افلاطون. 70

فهرست منابع. 75

ارسطو/ حسین کلباسی اشتری.. 77

مقدمه. 79

چیستی طبیعت.. 81

چرایی حرکت موجود طبیعی.. 84

ماهیت نوعی انسان. 85

ویژگی و کارکرد عقل.. 90

غایتمندی انسان. 91

ماهیت فردی.. 91

چیستی سعادت (ائودایمونیا) و ویژگی‌های آن. 94

سعادت، فعالیت عقل عملی یا عقل نظری.. 96

چیستی فضیلت انسان. 98

جمع‌بندی.. 101

فهرست منابع. 103

سنت آگوستین / عبدالله غلامرضاکاشی.. 105

مقدمه. 107

اندیشه. 107

ماهیت نوعی انسان. 112

ساحت‌های وجودی انسان. 113

ارتباط ساحت‌های وجودی انسان. 120

هویت نوعی انسان. 122

ساحت‌هاي وجودي نفس... 123

ارتباط ساحت‌هاي وجودي نفس... 127

ذات اخلاقي.. 127

جمع‌بندی.. 129

فهرست منابع. 131

آکویناس / عبدالله غلامرضاکاشی.. 133

مقدمه. 135

اندیشه توماس... 136

ماهیت نوع انسان. 141

نفس، بدن، روح. 147

ارتباط ساحت‌های وجودی انسان. 148

هویت نوعی انسان. 152

ساحت‌هاي وجودي نفس... 152

ارتباط ساحت‌هاي وجودي نفس... 154

ماهیت فردی انسان. 162

ذات اخلاقي.. 163

جمع‌بندی.. 165

فهرست منابع. 167

اسپینوزا/ حسین صابری ورزنه. 168

مقدمه. 170

1. نقد سنت‌های پیشین.. 172

2ـ چرخش متافیزیکی.. 174

ماهیت نوعی انسان. 177

3ـ انسان متناهی.. 180

4ـ نظریۀ توازی ذهن و بدن. 182

5ـ علّیت بین ذهن و بدن. 189

6ـ کثرت تصورات و وحدت ذهن.. 193

7ـ وحدت ذهن و بدن. 194

8ـ ساحت‌های ذهن.. 198

بعد شناختی ذهن.. 198

اراده و ارادۀ آزاد. 201

بعد عاطفی ذهن.. 205

کوناتوس و عواطف اصلی.. 208

نسبت ساحت شناختی و عاطفی.. 211

آزادی و جاودانگی.. 213

ماهیت فردی و مناط تشخص... 215

سرشت اخلاقی انسان. 217

جمع‌بندی.. 220

فهرست منابع. 222

هیوم/ رقیه تمیمی.. 230

مقدمه. 232

ماهیت نوعی انسان. 235

ساحت‌های وجودی انسان. 239

ادراکات.. 240

قوای شناختی انسان. 244

تحلیل هیوم از علیت.. 248

تصور جوهر. 251

ارتباط ساحت‌های وجودي انسان. 260

هويت نوعي انسان. 261

هویت شخصی انسان. 264

تحلیل هیوم درباره خود. 270

دیدگاه هیوم درباره هویت شخصی.. 272

سرشت اخلاقی انسان. 278

جمع‌بندی.. 291

فهرست منابع. 293

کانت/ شهین اعوانی.. 295

مقدمه. 297

ویژگی‌های تفکرآلمانی در عصر کانت.. 297

شکل‌گیری اندیشة فلسفی کانت.. 301

نقش کانت در انقلاب فلسفی آلمان. 301

نسبت فهم و عقل.. 303

ذهن.. 306

پیوند قانون‌گذاری فهم با قانون‌گذاری عقل.. 310

ارتباط ساحت‌های وجودی.. 311

ذهن و عین.. 312

پرورش ذهن.. 314

تفاوت پرورش ذهن و تربیت اخلاقی.. 315

نفس... 316

روح. 318

«من» چیست؟ 319

جاودانگی نفس... 320

تقدم ساحت معرفت‌شناسانه بر ساحت هستی‌شناسانه. 323

هویت نوعی انسان. 327

1ـ آنچه انسان هست.. 328

2ـ آنچه انسان دارد. 330

شأن و غایت انسان. 332

وظایف انسان نسبت به دیگران. 334

مملکت غایات.. 335

انسان‌شناسی کانت.. 336

سرشت اخلاقی انسان. 337

فهرست منابع. 340

سخن پایانی.. 345