به گزارش روابط عمومی سازمان ترویج مطالعه و نشر جهاد دانشگاهی، نشست «هوش مصنوعی و تاثیر آن بر بازار نشر» بعد از ظهر شنبه 29 اردیبهشت ماه با حضور احسان شاه ‌قاسمی، استاد ارتباطات دانشگاه تهران، ملیحه دُرخوش، معاون سیاست‌گذاری منابع علمی کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران و داریوش مطلبی، دانشیار دانشگاه علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی در سرای کوشک کتاب نمایشگاه کتاب واقع در شبستان مصلی امام خمینی(ره) برگزار شد.

 هوش مصنوعی در فرآیندهای نشر موثر است

 ملیحه دُرخوش، معاون سیاست‌گذاری منابع علمی کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران در ابتدای نشست با بیان اینکه هوش مصنوعی نتیجه وب معنایی است، گفت: فرآیند نشر به 3 بخش قابل تقسیم است. با توجه به این مدل می‌توان به تأثیر هوش مصنوعی در بازار نشر دست یافت. تولید محتوا در بخشی از کار خود به جستجو در منابع موجود در وب ارتباط دارد و هوش مصنوعی می‌تواند به دستیابی به داده‌های بیشتر و عمیق کمک کند.

 او ادامه داد: هوش مصنوعی به تولید محتوا در انواع آن تأثیر بسیاری دارد و حتی در انتشار محتوا به عنوان بخش سوم فرآیند نشر، هوش مصنوعی کمک قابل توجهی دارد. در همه مراحل باید به مالکیت معنوی توجه کنیم و برای آن فکری اندیشید.

 این کارشناس یادآوری کرد: اگر سازوکاری برای استفاده از هوش مصنوعی درنظر نگیریم ممکن است در مواجهه با انواع محتوا به این مهم تردید داشته باشیم که آیا این اثر نتیجه کار هوش مصنوعی است یا محصول یک انسان است.

 دُرخوش به آدابنامه دانشگاه شریف برای فعالیت‌های درسی و پایان‌نامه‌ها اشاره کرد و گفت: در کشور ما دستورالعمل‌های چندانی نیافتم اما آدابنامه دانشگاه شریف در کارهای تحقیقی را دیدم و مفید است. در انگلستان هم دستورالعملی برای استفاده از هوش مصنوعی وجود دارد و ما در ایران در فرآیند نشر دچار نقص استفاده از هوش مصنوعی هستیم و به طور رسمی جایگاهی برای خوداظهاری در تولید محتوا وجود ندارد.

 معاون سیاست‌گذاری منابع علمی کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران به نگاه‌های منفی نسبت به هوش مصنوعی اشاره کرد و گفت: در انتشار محتوا من مخالف استفاده از هوش مصنوعی نیستم، چراکه نباید دستورالعمل‌هایی را ایجاد کنیم که قابل اجرا نباشد و باید از تکنولوژی به نحو درست آن استفاده کنیم. لازم است در انتشار مطالب اعلام شود که چه میزان از هوش مصنوعی استفاده شده و حتی مخاطبان هم در جریان این شیوه تولید محتوا قرار بگیرند.

 رعایت اخلاق پژوهش 

 احسان شاه‌ قاسمی، استاد ارتباطات دانشگاه تهران، با بیان اینکه «هوش مصنوعی» موضوع جدیدی نیست، گفت: 80  سال قبل در سینما راجع به هوش مصنوعی سخن گفته شده، مانند ادیسه فضایی و الان سال 2024 است و هیاهو راجع به هوش مصنوعی هم جدید نیست. 

 او درباره تولید محتوا با هوش مصنوعی، بیان کرد: چت جی‌پی‌تی، در حال حاضر یک هوش مصنوعی رایج است. به نظرم در بخش‌هایی از کار محتوا می‌توان از هوش مصنوعی استفاده کرد، اصول اخلاق پژوهش تغییر نکرده است. در هر حال هوش مصنوعی به پژوهشگر کمک می‌کند و در مواردی در وقت او صرف جویی می‌کند و می‌توان با رعایت اخلاق در بخش‌هایی از کارهای پژوهشی از هوش مصنوعی کمک گرفت. هر چند که هوش مصنوعی در حال حاضر در بورس زبان انگلیسی بیشترین فعالیت را دارد و فضای کار برای زبان‌های بومی هم در آن وجود دارد.

 شاه ‌قاسمی در مورد نشر کتاب با کمک هوش مصنوعی، گفت: در حال حاضر هوش مصنوعی به مرحله‌ای نرسیده که به انسان نظریه‌ای جدید ارائه دهد، بلکه او در زمان کوتاه صدها کتاب را مرور می‌کند. بسیاری از کارهای مهم را هوش مصنوعی نمی‌تواند انجام دهد، فقط به طرز موثری دانش موجود از زمان قبل را در دسترس قرار می‌دهد.

 این استاد ارتباطات در بخشی از سخنانش مطرح کرد: هوش مصنوعی کمک می‌کند تا انقلابی در مرورخوانی کتاب‌ها رخ دهد و می‌توان مطابق اخلاق در پژوهش تمام متن را ویرایش کرد. حتی برای تحلیل داده‌ها هنوز هوش مصنوعی ضعیف است و پیش‌بینی می‌شود که تا ۶ ماه آینده این ضعف، تقویت شود. هوش ادبی با امکان ترجمه همزمان با کیفیت صنعت ترجمه را دگرگون خواهد کرد.

 هوش مصنوعی در شناسایی بازار نشر مفید است

 داریوش مطلبی، دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی در پایان نشست عنوان کرد: هوش مصنوعی بالغ بر 80  سال است که در جهان مطرح شده و اولین بار جان مک کارتی، نظریه پرداز و پدر هوش مصنوعی آن را در سال 1956 بیان کرد. هنوز با وجود تعاریف متعدد شناخت دقیقی از ابعاد هوش مصنوعی در دست نداریم. استوارت راسل و پیترنورویگ، دانشمندان علوم کامپیوتر اهل آمریکا ۴ تعریف از هوش مصنوعی ارائه کردند که شامل سیستم‌هایی که مثل انسان فکر می‌کنند و سیستم‌هایی که مانند انسان عمل می‌کنند و در تعاریف دیگری اعلام شده که سیستم‌هایی که منطقی فکر می‌کنند و سیستم‌هایی که منطقی عمل می‌کنند. این بهترین تعاریفی است که ما در دست داریم.

 او ادامه داد: در فرآیند نشر، کار با انتخاب موضوع آغاز می‌شود و تاکنون به ایده‌ها یا فکر نویسندگان و با کمک بازار پژوهشی و بخش توزیع مبتنی بر شناخت بازار به موضوع مورد نظر خود می‌رسند و تجربه شخصی محققان در این فرآیند تأثیر دارد و حتی تحقیق بازار هم بیانگر دقیق نیاز بازار نیست. هوش مصنوعی می‌تواند در این مهم به خوبی به ناشران و مولفان، کمک کند تا نیاز بازار را به خوبی شناسایی کنند.

 مطلبی، توجه به نیاز بازار را عامل مهمی در تولید موفق آثار دانست و گفت: اکنون بخش قابل توجهی از تولید، منطبق با نیاز بازار نشر نیست. ویراستاری هم یک بخش مهم در نشر است که 80 درصد ناشران دپارتمان نشر ندارند و هوش مصنوعی می‌تواند در این بخش به کمک ناشر بیاید. در آینده نزدیک هم در این بخش هوش مصنوعی به پیشرفت بالایی دست می‌یابد.

 این دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی در رابطه با الگوی توزیع با کمک هوش مصنوعی، عنوان کرد: با بررسی همه الگوهای بازاریابی نشر دریافتیم که بخش اعظم ناشران ما برنامه مشخصی برای توزیع ندارند و آنها داده‌های دقیقی از وضعیت بازار نشر ندارند و هوش مصنوعی می‌تواند در این بخش کمک شایانی به آنها کند. با داده‌های کلان می‌توان عادت‌های مخاطب را شناسایی کرد و متوجه شد که ناشر بهتر است چه چیزی را تولید کند؛ هوش مصنوعی به ناشر در این‌باره راهبرد ارائه می‌دهد.

 سی‌وپنجمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شعار «بخوانیم و بسازیم» از 19 تا 29 اردیبهشت  1403در محل مصلی امام خمینی(ره) به شکل حضوری و در سامانه ketab.ir به صورت مجازی برگزار شد.