لزوم پژوهش درباره ابهامات و چالش‌های حوزه نشر در دنیای مجازی
.jpg)
به گزارش روابط عمومی سازمان انتشارات جهاددانشگاهی، دومین کنفرانس پژوهش‌های نشر، (چهارشنبه ۲۲ تیر‌ماه) با حضور جمعی از محققان و پژوهشگران دانشگاهی در سالن استاد ایرج افشار کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران برگزار شد.
در مراسم افتتاحیه این کنفرانس، جمال رحیمیان، معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی با اشاره به اختراع صنعت چاپ و باسوادی بیش از 90 درصد مردم ایران، عنوان کرد: اکنون با ظهور دنیای مجازی و شبکه‌های اجتماعی کمتر کسی تصور می‌کند، عموم کسانی که موبایل به دست دارند، نویسنده و اهل قلم بشوند اما اکنون این اتفاق رخ داده است.
وی ادامه داد: امروز ظرفیت‌های دنیای دیجیتال، همه بشریت را درگیر خود کرده و زندگی‌ها را متاثر است، اما نکته اینکه در کنار هر پدیده، توجه به فرهنگسازی است.
رحیمیان با بیان اینکه امیدواریم بتوانیم فرهنگسازی کنیم تا این فناوری مدرن موجب نشود از اصالت و ارزش‌های فرهنگی خود دور شویم، گفت: حوزه نشر نیز قطعا از این درگیری مستثنی نیست؛ چاپ و نشر حوزه‌ای است که بیشترین حق را بر گردن فرهنگ و هنر و تمدن و دانش بشری دارد و طبیعتاً پژوهش در این عرصه فاخر و ارزشمند است.
وی در ادامه تاکید کرد: در حوزه نشر ما به کنکاش و پژوهش نیاز داریم، باید بحث نشر و چاپ و نقش آن در فرهنگ و تمدن و از آن مهمتر آینده را ببینیم، اینکه آیا صنعت چاپ و نشر به همین شکل خواهد ماند یا متحول می‌شود؟
رحیمیان با بیان اینکه یکی از این عرصه‌های بکر، «پژوهش» است که سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی به آن پرداخته است، گفت: امرور در دنیای مجازی ناگزیر به حضور در فضای مجازی هستیم و باید بتوانیم چالش‌ها و ابهامات حوزه نشر در این حوزه را مورد پژوهش قرار دهیم.
بستری برای عرضه آثار استادان و پژوهشگران
دکتر حامد علی‌اکبرزاده رئیس سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی و رئیس این کنفرانس نیز در مراسم افتتاحیه‌ی این همایش گفت: نشر و کتاب از مسائلی است که جهاد دانشگاهی از ابتدا به آن توجه داشته و خواهد داشت. جهاد از ابتدای تاسیس تا امروز ۱۱ هزار عنوان کتاب منتشر کرده؛ این عدد در میان مجموعه ناشران کشور بی‌نظیر است و بخش قابل توجهی از متون علمی موردنیاز دانشگاه‌ها را جهاد دانشگاهی تامین می‌کند و پاسخگوی استادان و دانشجویان است.
وی افزود: جهاد دانشگاهی تاکنون ۳۰ دوره کتاب دانشجویی و ۲۰ دوره پایان‌نامه دانشجویی برگزار کرده است و از چنین مجموعه‌ای انتظار می‌رود به چنین کنفرانس هایی بپردازد و بستری را فراهم کند که اساتید و پژوهشگران آثار خود را ارائه دهند.
علی‌اکبرزاده در پایان نیز گفت: دوره‌ی اول این کنفرانس در سطح بین‌المللی برگزار شد و اما در دوره دوم بنا به دلایلی در سطح ملی برگزار شد و برگزاری بین‌المللی آن میسر نشد. مقالات این دوره از حوزه‌های بسیار متنوعی است و ۱۷ مقاله در این دوره ارائه می‌شود.
کنفرانسی بی‌نظیر و مهم
در بخش دیگر این مراسم دکتر منتظری، رئیس پژوهشکده علوم بهداشتی و از پیش‌کسوتان جهاد دانشگاهی و عرصه‌ی پژوهش نیز با تبریک به سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی بخاطر برگزاری این کنفرانس و پیشگام بودن در این عرصه، گفت: به نظر من باید تبلیغات بیشاری برای این کنفرانس بکنیم؛ این کنفرانس در نوع خود بی‌نظیر و مهم است و موضوعاتی که در آن مطرح می‌شود نیز بسیار مهم است.
منتظری با ذکر خاطره‌ای از آغاز فعالیتش در جهاد دانشگاهی گفت: دانشجوی سال اول بودم که به جهاد پیوستم و اولین کارهایم ویرایش سخنان آقای حائری شیرازی برای نشریه جهاد دانشگاهی بود. ما اینها را پیاده و ویرایش می‌کردم و در مجله چاپ می‌شد. کار من با پیاده کردن این نوارهای آغاز شد. ما نبش خیابان فلسطین یک کتابفروشی داشتیم که شامل کتابهای خارجی بود. در تغییر و تحولی که در ستاد انقلاب فرهنگی آن زمان اتفاق افتاد و آقای مهندس خرم شد دبیر این ستاد برای تنظیم جلسات. گفتند چه کسی را بگذاریم برای انتشارات جهاد که انگشت آقای خرم رفت به سمت من و این از اولین مسئولیت‌های من بود.
این پژوهشگر برجسته اظهار کرد: و متأسفانه باید اعتراف کنم یه مقدار هم حقوق معنوی را هم رعایت نمی‌کردیم! اساتید صبح کتاب را به ما می‌دادند و ما شب کتاب را در سه هزار نسخه تحویل می‌دادیم! بالاخره جوان بودیم و انگیزه زیادی برای انتشار کتابها داشتیم. اگر به آن دوره از کتابهای جهاد رجوع کنید عمدتاً کتابهای افست است و دلیلش هم این بود که میخواستیم نیازهای اساتید را مرتفع کنیم.
منتظری ادامه داد: ایام دفاع مقدس بود و فیلم زینک و کاغذ پیدا نمی‌شد اما ما به هر ترتیبی بود این کتابها را منتشر می‌کردیم و در اختیار دانشجویان و اساتید قرار می‌دادیم. خدا رحمت کند آقای دعایی را که در موسسه اطلاعات هم در این زمینه به ما کمک می‌کرد. اما حالا آن کار پر نقص به این درخت تناور با اینهمه شاخ و برگ تبدیل شده و جای افتخار دارد.
او افزود: از سال ۶۴ ما شروع کردیم به چاپ کتاب های اساتید دانشگاه؛ اگر بگویم ظرف یک هفته کتاب ها را وارد بازار می‌کردیم اغراق نکرده‌ام و اساتید خانه امیدی پیدا کردند و کتاب هایشان را به ما می‌دادند. بسیاری از اساتید برجسته قدردان آن روزها هستند چون اولین کتاب هایشان را جهاد دانشگاهی منتشر کرد.
منتظری در پایان نیز گفت: خوشحالم که سازمان انتشارات جهاد امروز به عرصه‌هایی وارد شده که نیاز کشور است و در عرصه نشر نیز جهش‌های بزرگی داشته است.
لزوم توجه به حوزه‌های مغفول
در پایان این مراسم نیز سیدباقر میرعبدالهی، معاون برنامه ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات نهاد کتابخانه‌های عمومی با بیان اینکه انتظار داریم که دانشگاه داریم، حفره‌های خالی پیوست فرهنگی را پُر کند، گفت: عمده پژوهش‌های دانشگاهی، متاسفانه اثری ندارد جز اینکه آن‌ها را از استادیاری به دانشیاری و دانشیاری به استادی ارتقاء بدهد.
وی افزود: البته استادان بزرگی هستند که به نسبت داشتن علم به فضای عمومی توجه داشته‌اند و این کنفرانس نیز پاسخ به چنین ضرورتی است، فهرست مقالات و عناوین آن‌ها نشان می‌دهد که همه به همان حفره‌های خالی و حوزه‌های مغفول توجه دارند.
میرعبداللهی با بیان اینکه خوشحالیم که نهاد خوشنامی پیش‌قدم شده و چنین کنفرانسی را ترتیب داده است، ادامه داد: حتما قدم‌های اولیه خالی از آسیب نخواهد بود اما امیدوارم گردانندگان این کنفرانس حتماً از نقدها استفاده خواهند کرد.
عبداللهی با اشاره به فعالیت 3700 کتابخانه در نقاط مختلف کشور، گفت: فرآیند تهیه و ارسال کتاب به این کتابخانه‌ها، نیازمند ارتباط درست با ناشر و پدیدآورندگان کتاب است که این امر در نهاد کتابخانه‌ها در قامت یک ابرخریدار کتاب و ناشران حس آشنایی ایجاد کرده است که می‌توانیم مرجع مشورت خیلی‌‌ها قرار بگیریم.
وی همچنین به لزوم توجه به کتابهای کودک و نوجوان اشاره کرد و یادآور شد: رویه‌های کاسب‌کارانه در حوزه نشر، یک مشکل جدی است که بیشتر در حوزه ترجمه، دیده می‌شود؛ چراکه رعایت نکردن حقوق مولف و آسیب‌هایی که به فرهنگ و زبان وارد می‌کند، یک مشکل جدی است.
به گفته میرعبداللهی، امروز جای خالی پژوهش در حوزه نشر، همچنان خالی است و چه خوب که یک نهاد علمی، آستین بالازده و در این حوزه، کاری کارستان کرده است.