کتاب « زیست شناسی پرتوی» توسط دکتر سمیه رئیسی عضو هیئت علمی گروه ژنتیک دانشگاه شهرکرد و سیده مرضیه نوربخش رضائی در 298 صفحه در قطع وزیری، گردآوری و تألیف و به همت شعبه انتشارات جهاد دانشگاهي استان وارد بازار نشر شده است. در معرفی کتاب آمده است: زیست شناسی پرتوی یا رادیوبیولوژی، علم بررسی دنیای شگفت انگیز ذرات هسته ای است. این ذرات شگفت انگیز که کوچکترین جزء هستی می باشند دارای قدرت فوق العاده ای هستند که می توانند با تمامی مولکول ها میانکنش کنند و آثاری قابل تامل بر جای بگذارند. تولد رادیولوژی نتیجه سه رویداد مهم بود. رویداد اول کشف اشعه ایکس توسط ویلهلم کنراد رنتگن است. او عملکرد این پرتو نامرئی را بر روی صفحه پلاتینوسیانید باریم مشاهده کرد. در رویداد دوم هنری بکرل در سال 1896 تابش پرتوهایی از سنگ معدن حاوی اورانیم را کشف کرد این پدیده را بعدا" ماری کوری رادیواکتیویته نامید. سومین مورد، کشف رادیوم در سال 1898 به وسیله پیر و ماری کوری بود. این رویدادها، دیدگاه بسیاری محققان را در خصوص علم رادیوبیولوژی تغییر داد. کتاب حاضر بخشی از تاثیرات این ذرات پرقدرت را بر مولکول های حیاتی گردآوری و تألیف کرده است و اثر آن در کوچکترین واحد سازنده موجودات (سلول)، بافت ها و اندام ها و حتی ارگانیسم ها دسته بندی کرده است. در عین حال که این ذرات ممکن است آثاری مضر داشته باشند اما نمی توان اثرات مفید آنها را در درمان، صنعت و کشاورزی نادیده گرفت. امید است کتاب حاضر بتواند به دانشجویان و خوانندگان علاقمند دید مناسبی در این خصوص ارائه دهد.

 یاد آور مي شود انتشارات جهاد دانشگاهي استان چهارمحال و بختياري که به صورت تخصصي در حوزه نشر دانشگاهي فعاليت مي کند، تلاش مي کند در کوتاه ترين زمان ممکن آثار دانشگاهيان و اساتيد (اعم از تاليف و ترجمه و پايان نامه هاي شاخص دانشجويي) را به چاپ برساند و اساتيد دانشگاهي و صاحب نظران و مولفان مي توانند براي اخذ مشاوره در خصوص مراحل تاليف کتاب و چاپ آثار خود به دفتر انتشارات جهاد دانشگاهي استان واقع در دانشگاه شهرکرد- جنب دانشکده منابع طبيعي- معاونت فرهنگي جهاد دانشگاهي مراجعه کرده و يا با شماره 32320323يا 32320070 و در روزهاي شنبه تا چهارشنبه هر هفته در ساعات 8 تا 16 تماس حاصل کنند. همچنين تارگاه jchb.ir براي کسب اطلاعات بيشتر اعلام مي شود.

    فصل اول

1-1 مقدمه

1-2- تاریخچه تحولات در زیست شناسی پرتویی

1-3- کشف اشعه ایکس

1-4- اثرات قطعی و احتمالی پرتوها

1-5- حفاظت در برابر تشعشع

1-6- فاکتورهای زیستی مؤثر در تعدیل اثر تابش

منابع

فصل دوم

2-1- ساختار اتم

2-2-اتم‌های رادیواکتیو

2-3- انواع پرتوهای یونساز

2-4-گسیل ذره آلفا

2-5- گسیل ذره بتا منفی (نگاترون)

2-6- گسیل ذره بتای مثبت (پوزیترون)

2-7- نیمهعمر فیزیکی

2-8- تولید اتم های رادیواکتیو مصنوعی

2-9- به دام انداختن الکترون (Electron capture)

2-10- سری‌های رادیواکتیو

2-11- برهم کنش تابش و ماده

2-11-1- الکترون‌ها

2-11-2- ذرات آلفا

2-11-3- نوترون‌ها

2-11-4- فراورده‌های شکافت

2-11-5- تابش الکترومغناطیسی

2-11-6- پرتوایکس و پرتوگاما

2-12- برهمکنش پرتو ایکس و گاما با ماده

2-12-1- اثر فوتوالکتریک

2-12-2- پراکندگی پیوسته

2-12-3- پراکندگی کامپتون

2-12-4- تولید زوج (جفت سازی)

2-12-5- تجزیه نوری

2-13- مقایسه تابش های یونیزان

2-13-1- اثر بیولوژیکی نسبی (RBE)

منابع

فصل سوم

3-1- واحدهای تابش

3-1-1 تابش در هوا

3-1-2- دز جذبی

3-1-3- دز معادل

3-1-4- رادیواکتیویته

3-2- آشکارسازی پرتوها

3-2-1- دستگاه‌های بررسی میدانی

 3-2-1-1- اتاقک یونیزاسیون ( آشکارسازهای گازی)
3-2-1-2- شمارشگر گایلر مولر

3-2-1-3- شمارشگر جرقه ای یا سوسوزن

3-2-2- دزیمترهای فردی

3-2-2-1- فیلم بج

3-2-2-2- دزیمتر ترمولومینسانس

3-2-2-3- دزیمتر جیبی یا اتاقک های یونیزاسیون جیبی

منابع

 فصل چهارم

4-1- اثر مستقیم در مقابل اثر غیرمستقیم

4-2- یونش و برانگیختگی

4-3- تشکیل جفت یون

4-4- تشکیل رادیکالهای آزاد

4-5- شیمی تابشی آب

4-6- تشکیل پراکسید هیدروژن

4-7- واکنش سیستم‌های ساده شیمیایی در برابر پرتو

4-8- واکنش رادیکالها با یک ماده حل شده

4-9- بر همکنش رادیکالهای آزاد با چند ماده حل شده

4-10- واکنش در محلولهای آبی غیر آلی

4-11- واکنش در محلولهای آبی آلی

4-12- تغییرات ماکروملکولها در اثر تابش پرتو

4-13- واکنش‌های مولکولهای مهم زیستی در برابر پرتو

4-13-1- پروتئین‌ها

4-13-2- اسیدهای نوکلئیک

4-13-3- لیپیدها

4-13-4- کربوهیدرات‌ها و اثرات تابش بر آنها

فصل پنجم

اثرات تابش بر سلول

5-1- اثر تابش بر ساختمان و عملکرد سلول

5-1-1- اثرات تابش بر غشاءهای سلولی

5-1-2- اثر تابش بر روی سوخت و ساز و انرژی سلولی

5-1-3- اثر تابش بر آنزیمها

5-2- چرخه سلولی

5-3-اثر پرتو ایکس بر کشتهای سلولی با تقسیم همزمان

5-4- منحنی بقاء

5-5- تغییر حساسیت با سن سلول

5-6- اهمیت احتمالی تابع پاسخ - سن در پرتودرمانی

منابع

فصل ششم

6-1- معیارهای مؤثر در  حساسیت سلولی

6-2- فاکتورهای مؤثر بر حساسیت

6-2-1- حجم هسته و کروموزوم

6-2-2- پلوئیدی

6-2-3- پارامترهای اضافی هستهای

6-2-4- عوامل سیتوپلاسمی

6-2-5- سایر عوامل سلولی

6-3- گروهبندی حساسیت سلولی در پستانداران

6-4- طبقه بندی حساسیت سلولی در پستانداران

منابع

فصل هفتم

7-1- شکست در مولکول DNA

7-2- اندازه گیری میزان شکست درتوالیDNA

7-3- ناهنجاری‌های کروموزومی ناشی از تشعشع

7-4- تغییرات کروموزومی در لنفوسیتهای انسانی

منابع

فصل هشتم

8-1- نظريه هدف

8-2- هدف بيولوژيك

8-3- اثر تابش برمیکروارگانیسمها

8-3-1- بررسی بقا

8-3-2- مطالعات سوخت و سازی

8-3-3- بررسی رشد

8-4- اثرات تابش بر سلولهای پستانداران در کشت بافت

8-4-1- بررسی بقا

8-4-2- اثرات مورفولوژی و متابولیسم در کشت بافت

8-4-3- تأخیر میتوزی در کشت بافت

8-4-5- ترمیم آسیب در کشت بافت

منابع

فصل نهم

9-1- اثر بر سلولهای موجود در بافت

9-2- آثار زودرس (حاد) و دیررس

9-3- سندروم حاد تشعشعی

9-4- سندروم تشعشعی پرودرومال

9-5- سندروم عروقی عصبی

9-6- سندروم سیستم گوارشی

9-7- سندروم سیستم خونساز

9-8- آسیب پرتوی پوست

منابع

فصل دهم

10-1- سالخوردگی ناشی از تابش

10-2- کوتاه شدن عمر

10-3- طولانی شدن عمر

10-4- سرطانزایی تابش

10-5- بررسی سرطانزایی تابش در انسان

10-6- سایر اثرات دیررس تابش

10-6-1- تأثير بر باروری

10-6-2- تأثير بر استخوان

10-6-3- آب مروارید ناشی از تابش

منابع

فصل یازدهم

11-1- اثر تابش پرتو بر بافتها

11-2- ارتباط نوع بافت و اثر پرتو

11-3- اثرات پرتو بر بافتهای خونساز و سلول‌های خون

11-4- اثر تابش بر سیستم عروقی

11-5- اثرات تابش بر سیستم گوارشی

11-6- اثرات تابش بر سیستم عصبی

11-7- اثرات تابش بر بافت استخوانی و دندان

11-8- اثرات تابش بر پوست و مو

11-9- اثر تابش بر سیستم تنفسی

11-10- اثر پرتو بر سیستم ادراری

11-11- اثر پرتو بر عضله و بافت پیوندی

11-12- اثر پرتو بر چشم و گوش

11-13- اثرات تابش بر اندامهای تولید مثلی نر

11-14- اثرات پرتو بر اندامهای تولید مثلی ماده

11-15- اثر پرتو بر غدد درون ریز

11-16- اثر تابش بر مکانیسم ایمنی

ایمنی ذاتی

ایمنی اکتسابی

منابع

فصل دوازدهم

12-1- اثرات تابش بر اسپرم

12-2- اثرات تابش بر قدرت باروری جنس نر

12-3- اثر تابش بر روی قدرت باروری جنس ماده

12-4- مروری بر اثر پرتوها بر جنین

12-4-1- قبل لانه گزینی

12-4-2- اندام زایی

12-4-3- دوره‌ی جنینی

12-5- بررسی اثر پرتوها بر جنین انسان

12-6- اثر تابش در بارداری بر ایجاد سرطان دوران کودکی

12-7- تابش گیری شغلی زنان و بیماران باردار

منابع

فصل سیزدهم

13-1- کشف محافظهای پرتوی

13-1-1- توسعه ترکیبات مؤثر

13-1-2- حذف کنندههای رادیونوکلئید

13-1-3- مکمل‌های غذایی به عنوان محافظ پرتوی

منابع

فصل چهاردهم

14-1- کاربرد پرتوها در پزشکی تشخیصی

14-1-1- رادیوگرافی

14-1-2- فلوروسکوپی

14-1-3- ماموگرافی

14-1-4- سیتی اسکن

14-1-5- دستگاه MRI

14-1-6- آنژیوگرافی

14-2- کاربرد پرتوها در درمان

14-2-1- تفاوت پزشکی هستهای و رادیولوژی

14-2-2- انواع پرتودرمانی

14-2-3- ابزار تولید پرتو در فرایندهای پرتودرمانی

14-2-4- انواع روشهای استفاده شده در پرتودرمانی

14-3-کاربرد فناوری هستهای در مواد غذایی

14-4- کاربرد فناوری هستهای در کشاورزی

14-5- کاربرد فناوری هستهای در برآورد فرسایش خاک

14-6- کاربردهای منابع پرتو درصنعت

14-7- کاربرد رادیوایزوتوپ ها در زیست شناسی

14-7-1- توزيع بيولوژيكي

14-7-2- مسيرهاي متابوليكي و بيوشيميايي

14-7-3- مطالعات مسيرهاي سنتز بيولوژيكي

14-7-4- سنتز پروتئين و اسید نوکلئیک ها

14-7-6- اتوراديوگرافي

منابع